موضوع اول : تجزیه و تحلیل صورت های مالی
با به کارگیری دانش حسابداری ، مالیه ، اقتصاد و سایر رشته علمی مربوط ، می توان وضعیت مالی و نتایج عملیات واحد های تجاری را ارزیابی کرد .
شامل مطالب زیر است :
1-مفهوم تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
2-نحوه انجام تجزیه و تحلیل صورت های مالی
3-نحوه تجزیه و تحلیل افقی و عمودی صورت های مالی
4-آزمون های مورد استفاده برای سنجش نقدینگی و و توان واریز به موقع بدهی های واحد تجاری
5-معیارهای سنجش سود آوری واحد های تجاری
6-مفهوم آزمون های بازار که به وسیله سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی مورد استفاده قرار می گیرد .
مجموع صورت های مالی سالانه که توسط واحد های تجاری ارائه می شود حاکی از وقوع هزاران مبادله و رویداد با گزارش میلیون ها ریال پول است . سوابق وجزئیات این مبادلات و رویدادها دردفاتر روزنامه ، معین و کل به تفصیل ثبت شده است اما در صورت های مالی اساسی عصاره این رویداد ها گزارش میشود . ترازنامه ، وضعیت مالی واحد تجاری را دریک تاریخ معین ارائه می کند . صورتحساب سود و زیان ، دستاورد های واحد تجاری را از عملیات منعکس می سازد . صورت سود ( زیان ) انباشته ، تغییرات دربخش سود انباشته حقوق صاحبان سرمایه رابیان می کند . بالاخره ، صورت تغییرات در وضعیت مالی فعالیت های تامین مالی و فعالیت های سرمایه گذاری واحد تجاری را تشریح می کند .
هریک از صورت های مالی ، اطلاعات عمده ای را ارائه می کند اما مجموعه چهار صورت مالی مزبور تواماً تصویری جامع ازواحد تجاری به دست می دهد . استفاده کنندگان صورت های مالی برای تصمیم گیری های خود ، صورت های مالی را تجزیه و تحلیل وبراساس آن اقدام می کنند . در این جا این سوال مطرح می شود گه چگونه صورت های مالی که تاریخچه گذشته واحد های تجاری را گزارش می کنند ، به ذتحلیل گران مالی و تصمیم گیری های مربوط به آینده کمک می نمایند ؟ در اغلب موارد ، وضعیت ها و رویداد های گذشته نزدیک ، بهترین نشانه برای تحلیل وضعیت در آینده محسوب می شود . مطالعه و بررسی صورت های مالی ، اطلاعات قابل توجهی فراهم می کند اما تصمیم گیری های مطلوب مستلزم تجزیه و تحلیل کامل صورت های مالی است .
قابلیت استفاده اغلب ارقام مندرج درصورت های مالی ، هنگامی که با ارقام صورت های مالی دوره های قبل مقایسه شود ، به نحو قابل ملاحظه ای افزایش می یابد . این گونه مقایسه ها ممکن است روند هائی را مشخص سازد که معرف وجود ارتباطات مهمی است که این ارتباطات با بررسی صورت های مالی تنها یک سال ، غالباً مشخص نمی شود. بنابراین ، واحد های تجاری ضمن گزارش های سالانه خود ، صورت های مالی مقایسه ای ارائه می کنند که حداقل صورت های مالی دو دوره متوالی را در بردارد . به علاوه ، گزارش های سالانه ، حاوی مقادیر زیادی اطلاعات به صورت یادداشت های همراه صورت های مالی شامل انواع مختلف اطلاعاتی است که براساس اصل " افشای کامل " ارائه می گردد .
مثلا در این یادداشت ها تصریح می شود که برای ارزشیابی موجودی ها از روش اولین وارده (FIFO ) یا از روش اولین صادره از آخرین وارده ( LIFO ) استفاده شده است یا هزینه استهلاک براساس روش خط مستقیم یا یک روش نزولی محاسبه شده است . اقلامی که ممکن است در صورت های مالی با یک رقم منفرد نشان داده شود ( موجودی های مواد و کالا یا اموال ، ماشین آلات وتجهیزات ) ، در یادداشت ها به شکل جداول تفصیلی حاوی جزئیات افشاء می گردد .
مدیریت واحد تجاری مسئول ارائه گزارش های مالی به استفاده کنندگانی است که به این اطلاعات نیاز دارند ، اما مدیریت نمی تواند نحوه بهره برداری از اطلاعات را توسط استفاده کنندگان پیش بینی کند . بنابراین ، تجزیه و تحلیل اطلاعات ، به عهده ی یکایک استفاده کنندگان است که باید به تناسب نیازی که دارند بررسی های خود را انجام دهند .
تحلیل گران صورت های مالی ، یک تصویر کلی از وضعیت مالی و فرصت های آینده واحد تجاری را با انجام و تحلیل های افقی ، عمودی و نسبت های مالی ارائه می کنند .
تجزیه و تحلیل افقی
تجزیه و تحلیل افقی ، مقایسه ارقام گزارش شده درصورت های مالی حداقل دو دوره مالی متوالی است ، تحلیل کننده ، تغییر مطلق ارقام و همچنین درصد تغییر ازیک سال به سالی دیگر ( سال قدیمی تر همواره مبنا قرار می گیرد ) را محاسبه می کند . بدین ترتیب ، اطلاعات بیشتری از صورت های مالی استخراج می گردد .
تجزیه و تحلیل عمودی
مقایسه ارقام مندرج در صورت های مالی تنها یک دوره مالی ، تجزیه و تحلیل عمودی نامیده می شود . در این تجزیه و تحلیل ،کلیه ارقام یک صورت مالی برحسب یک واحد معین ، مثلا در صدی ازیک رقم کلیدی مانند در آمد فروش در صورت حساب شود و زیان و جمع دارائی ها در ترازنامه ، بیان می گردد .
تجزیه و تحلیل نسبت های مالی
یک نسبت ، عددی است که ارتباط بین دو عدد دیگر را بیان می کند . تجزیه و تحلیل نسبت های مالی بررسی نسبت های مختلف به منظور کسب آگاهی از صورت های مالی مورد تجزیه و تحلیل می باشد . تجزیه وتحلیل های عمودی و افقی ، موجب محاسبه نسبت های مالی می شود زیرا نسبت درصد نیز از تقسیم یک عدد بر عددی دیگر به دست می آید اما تجزیه و تحلیل نسبت های مالی نوعا شامل معیارهایی است که در طبقات تجزیه و تحلیل عمودی و افقی قرار نمی گیرند .
معیارهائی نظیر "نسبت جاری و "نسبت جاری و " نسبت قیمت به سود"معمولا اطلاعات مفیدی را برای مدیریت و تحلیل گران صورت های مالی فراهم می کند. هر چند ، استفاده از اطلاعات بستگی به شخص استفاده کننده دارد. ارقام و اطلاعات مفید برای یک تصمیم گیرنده دیگر ، درشرایط یکسان ، جالب توجه نباشد زیرا از دیدگاه شخص اخیر ممکن است برای تصمیم گیرنده دیگر ، در شرایط یکسان ، یکسان جالب توجه نباشد زیرا ازدیدگاه شخص اخیر ممکن است اطلاعات دیگری حائز اهمیت باشد .
موضوع دوم: حسابداری آثار تورم
پول به عنوان مقیاس مشترک اندازده گیری در تهیه صورت های مالی استفاده قرار می گیرد . فرض مورد قبول در این استفاده ، ثابت بودن ارزش پول در طول زمان است . اما ، ارزش پول در طول زمان ثابت نیست . ارزش پول که به معنای "قدرت خرید " آن است . از طریق مقدار کالا ها و خدماتی که با مبلغ معینی از آن می توان تهیه کرد ، اندازه گیری می شود . در دوره های تورم ، همراه با افزایش قیمت ها ، مقدار کالاها و خدماتی که با یک مبلغ معین پول قابل تهیه است کاهش می یابد
اگر چه برای مدتی طولانی ، حسابداران به نارسائی صورت هایی مالی به دلیل تغییرات سطح قیمت ها توجه داشته اند اما در سال 1969 میلادی پس از تحقیقات و مطالعات متعدد ، هیئت های ذیصلاح حرفه حسابداری در برخی کشور های صنعتی توصیه نمودند ( بدون الزامی کردن ) که واحد های تجاری صورت های مالی تعدیل شده بر مبنای تغییر سطح قیمت ها را به شکل ضمیمه و به عنوان اطلاعات مکمل همراه با صورت های مالی اساسی ارائه کنند . اما در بدو امر ، استقبال چندانی از این توصیه به عمل نیامد .
در سال 1979 میلادی ، با توجه به تورم فزاینده در کشور های صنعتی ،مجامع حرفه ای حسابداری ، انتشار صورت هاری مالی تعدیل شده را براساس دو روش حسابداری برای برخی از واحد های تجاری با ویژگی هاری زیر الزامی کردند :
1-شرکت هائی که موجودی کالا ، اموال ، ماشین آلات و تجهیزات ( قبل از کسر استهلاک انباشته ) انها جمعاً بیش از 125 میلیون دلار است یا :
2-شرکت های که جمع دارایی های آنان ( بعد از کسر استهلاک انباشته ) بیش از یک میلیارد دلار می باشد .
ضمنا دوروش حسابداری توصیه شده به شرح زیر است :
1- روش حسابداری برمبنای واحد پول ثابت که در آن از شاخص قیمت ها برای گزارش آثار تورم برسود استفاده می شود .
2-روش حسابداری برمبنای ارزش های جاری که در آن بهای تمام شده تاریخی دارایی ها و هزینه های مشخص ، به ارزش های جایگزینی تبدیل می گردد .
اطلاعات گزارش شده درصورت های مالی مکمل با استفاده از هر دوروش مشروح بالا تهیه می شود . بدیهی است که این گونه اطلاعات ، جایگزینی برای صورت های مالی اساسی محسوب نمی گردد و تنها به عنوان صورت های مالی مکمل درگزارش های سالانه ارائه می شود . ضمنا ارائه اطلاعات مربوط به آثار تورم غالبا از طریق یادداشت های همراه صورت های مالی انجام می گردد .
حسابداری بر مبنای واحد پول ثابت
با گزارش سود و وضعیت مالی برحسب واحد پول با قدرت خرید ثابت آثار تورم از ارقام حذف می شود یک طریقه برای انجام این کار ؛ استفاده از شاخص قیمت ها ، برای تعدیل و ارائه مجدد مبالغ صورت های مالی و گزارش آن برحسب قدرت خرید یکسان یعنی واحد پول ثابت می باشد. به علاوه ، در تعدیل و ارائه مجدداقلام صورت حساب سود و زیان و ترازنامه برحسب واحد پول یا قدرت خرید ثابت ، سود یا زیان غیرعملیاتی ناشی از نگهداری برخی بدهیها یا دارائی ها در دوره های تورم نیز بااستفاده از شاخص قیمت ها محاسبه می گردد .
شاخص قیمت ها معیاری برای اندازه گیری قدرت خرید واجد پول محسوب می گردند . شاخص عمومی قیمت ها شامل قیمت های کلی مجموعه متنوعی ازکالاها و خدماتی است که معمولادر یک جامعه اقتصادی خریداری و فروخته می شود . شاخص قیمتی که برای تعدیل و ارائه مجدد ارقام مالی به وسیله مجامع حرفه ای حسابداری توصیه شده شاخص قیمت مصرف کننده است . این شاخص بر مبنای قیمت های مجموعه متنوعی از کالاها وخدمات خریداری شده توسط مصرف کنندگان در یک کشور محاسبه می گردد و قدرت خرید کلی پول را اندازه گیری می کند .
حسابداری بر مبنای ارزش های جاری
تورم ، برکلیه اقلام مندرج در صورتهای مالی به طور یکسان اثر نمی گذارد ، قیمت برخی از دارائی ها ممکن است از قیمت برخی دارائی های دیگر سریع تر افزایش یابد با حتی در دوره تورم ، قیمت برخی ازاقلام ممکن است کاهش یابد . بنابراین ، تعدیلات انجام شده بر مبنای شاخص قیمت مصرف کننده نمی تواند کلیه آثار تورم را حذف کند . حسابداری بر مبنای ارزش های جاری کوششی است برای احتساب آثار تورم با استفاده از ارزش های جایگزینی دارائی های موجود و دارائی هایی که طی دوره مالی به هزینه منظورشده است . به جای گزارش دارائی ها وهزینه ها برمبنای بهای تمام شده تاریخی ، این منابع براسارس مبالغ پول لازم برای جایگزینی آنها مجددا بیان و ارائه می شوند . این ارائه مجدد رامی توان با مراجعه به فهرست جاری قیمت های فروشندگان ، استعلام بها یا شاخص قیمت های خاص انجام داد .یک شاخص قیمت خاص ، شامل قیمت های کلی گروه مشخصی از کالا ها ، مانند تجهیزات صنعتی یا ماشین آلات کشاورزی می باشد مثلاً شاخص قیمت ساختمان در کشور است . شاخص قیمت های خاص ، برای اندازه گیری تغییر قدرت خرید واحد پول برای خرید گروه مشخصی از کالا ها مورداستفاده قرار می گیرد
موضوع سوم : حقوق صاحبان سرمایه
حقوق صاحبان واحد های تجاری انفرادی و شرکت های غیر سهامی شامل حساب سرمایه و حساب برداشت های هریک از صاحبان می باشد . هنگامی که صاحب با یکی از شرکای شرکت غیرسهامی دارائی هایی را در واحد تجاری سرمایه گذاری می کند . حساب سرمایه افزایش می یابد . هرگونه برداشتی به بدهکار حساب برداشت ها منظور و درپایان سال مالی به حساب سرمایه افزاریش می یابد ، هرگونه برداشتی به بدهکار حساب برداشت ها منظور و درپایان سال مالی به حساب سرمایه منتقل می گردد . صوردت حساب سرمایه درپایان دوره مالی تهیه می گردد و تغییرات حقوق صاحبان سرمایه را طی دوره مالی نشان می دهد .
در شرکت های غیر سهامی ،سهم هریک از شرکای واحد تجاری از سود خالص براساس مفاد شرکتنامه تعین می گردد . درصورتی که در شرکتنامه ذکری از نحوه تقسیم سود نشود ، سود خالص به تساوی بین شرکاء تقسیم می گردد. اما ممکن است که سود با نسبت های متفاوت ( برحسب موافقت شرکا) تقسیم شود یا برای شرکاءحق الزحمه ( دستمزد ) در نظر گرفته شود . دربرخی موارد نیز برحسب توافقنامه های به عمل آمده ممکن است به مانده حساب سرمایه شرکا بهره تعلق بگیرد . اما این گونه توافقها موجب ثبت هزینه دستمزد یا بهره در واحد تجاری نمی شود و تنها نحوه تقسیم سود خالص را بین شرکا تعیین می نماید ، یک شرکت غیر سهامی ممکن است شریک جدیدی را بپذیرد که حقوق خود را از طریق خریداری حقوق شرکای موجود یا سرمایه گذاری دارائی هایی در شرکت تحصیل کند . اگر مبلغ سرمایه گذاری شریک جدید بیش از مانده حساب سرمایه وی باشد ، مبلغی پاداش برای شرکای قدیم منظور می شود ، یا دو روش دیگر ، ممکن است در هنگام پذیرش شریک جدید ، مبلغی به عنوان سرقفلی ثبت و به بستانکار حساب سرمایه شرکای قدیم منظور گردد ، در صورتی که مبلغ بستانکار شده در حساب سرمایه شریک جدید بیش از مبلغ سرمایه گذاری وی باشد ، پاداشی برای شریک جدید شناسایی خواهد شد .
هنگامی که یک شریک از شرکت غیر سهامی کناره گیری می کند ، ممکن است سایر شرکا حقوق وی را در شرکت ، در یک مبادله شخصی خریداری کنند یا شرکت غیر سهامی دارایی های را در مقابل سرمایه مشارالیه واگذار نماید .
برای شریک خارج شده از شرکت یا شرکای باقی مانده ممکن است مبلغی پاداش ثبت شودو این ثبت به میزان دارائی های واگذار شده بستگی دارد . شرکت های سهامی ، شخصیت های حقوقی محسوب و به دو گروه تقسیم می گردند : 1- شرکت های سهامی عام که موسسین آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند و درهنگام تاسیس سرمایه آن نباید کمتر از مبلغ پنج میلیون ریال باشد ، 2-شرکت های سهامی خاص که تمام سرمایه آن درموقع تاسیس منحصراً توسط موسسین تامین می گردد شرکت های سهامی با انتشار سهام ، دارائی هایی را از سرمایه گذاران تحصیل می کنند . اغلب شرکت های سهامی تنها سهام عادی منتشر می کنند اما می توانند انواع دیگر سهام نظیر سهام ممتاز منتشر نمایند .
در اساسنامه شرکت سهامی ، معمولاً انواع سهام قابل انتشار و تعداد مجاز آن قید می شود سهام عادی ممکن ارست با نام یا بی نام باشد و مبلغ اسمی آن که درشرکت های سهامی عام از مبلغ 000/10 ریال بیشتر نمیباشد ؛ در آن ذکر می گردد . مبلغ اسمی و قیمت فروش سهام الزما با یکدیگر مساوی نمی باشد . ارواق سهام می تواند به قیمتی بیش از مبلغ اسمی و با صرف نیز به فروش برسد . مجموع مانده حساب های سهام عادی و صرف سهام عادی ، معرف دارائی هایی است که به وسیله سهامداران عادی در شرکت سهامی سرمایه گذاری شده است .
دربرخی از کشور ها ، سرمایه قانونی شرکت های سهامی را تنها درموارد خاص ، با اشکال مختلف و با توجه به ضوابط قانونی شرکت های سهامی را تنها درموارد خاص ، با اشکال مختلف و با توجه به ضوابط قانونی می توان کاهش داد .
دارندگان سهام عادی، صاحبان دارای حق رای شرکت سهامی هستند که بیشترین احتمال خطر واحد تجاری را قبول کرده اند و مالک حقوق مازاد در شرکت سهامی تصویب گردد . این سود سهام ، پس از اعلام در تاریخ تعیین شده پرداخت می شود . سود سهام به دارندگان سهام عادی در تاریخ تصویب سود سهام پرداخت می گردد .
سود نقدی سهام متداولترین نوع سود سهام است اما سود غیر نقدی سهام نیزممکن است توزیع شود . سود سهمی معمولا موجب کاهش سود انباشته به ازای قیمت بازارسهام توزیع شده می گردد . دارائی ها و جمع حقوق صاحبان سهام تحت تاثیر سود سهمی قرار نمی گیرد ، اما سود انباشته به نحو دائمی به سرمایه انتقال می یابد ، تجزیه سهام تعداد سهام مجاز و تعداد سهام صادر و منتشر شده را افزایش و قیمت اسمی هرسهم را کاهش می دهد اما جمع حقوق صاحبان سهام بدون تغییر باقی می ماند .
برخلاف دارندگان سهام عادی سهامداران ممتاز معمولاً حق رای ندارند و بازده سرمایه گذاری آنان محدود به مبلغ تعیین شده در سهام ممتاز است ،سود سهام ممتاز همواره نقدی پرداخت می گردد اما ممکن است قابل انباشت یا غیر قابل انباشت و با مشارکت در کل سود یا بدون مشارکت در کل سود باشد . هنگامی که سود سهام ممتاز قابل انباشت پرداخت نشود ، اصطلاحاً به آن سود عقب افتاده اطلاق می گردد .
سود خالص شرکت های سهامی پس از کسر اندوخته قانونی و سایر اندوخته ها به حساب سود انباشته منظور می شود و تنها مانده حساب سود انباشته قابل توزیع بین سهامداران ( به عنوان سود نقدی سهام ) است . شرکت های سهامی که زیان انباشته دارند ،مجاز به توزیع سود سهام نمی باشند . صورت سود ( زیان ) انباشته تغییرات حاصل درمانده حساب سود انباشته را در نتیجه عملیات و سود خالص دوره مالی ، سود نقدی سهام پرداخت شده برای سهام عادی انباشته و سود سهمی توزیع شده گزارش می کند .
موضوع چهارم : سرمایه گذاری بلندمدت توسعه واحد های تجاری
واحد های تجاری ممکن است اوراق قرضه و سهام سایر شرکت های سهامی را به قصد نگهداری برای مدتی طولانی ، خریداری کنند . " سرمایه گذار " که اوراق بهادار " سرمایه پذیر " را خریداری می نماید ممکن است قصد کسب سود از اوراق بهادار ، تامین وجوه مورد نیاز شرکت سرمایه پذیر یا دستیابی به میزانی از کنترل برعملیات شرکت سرمایه پذیر را داشته باشد .
هنگامی که سرمایه گذاری بلند مدت در اوراق قرضه با " صرف " یا " کسر " تحصیل می شود ، بهای تمام شده کلی اوراق قرضه شامل حق العمل های پرداختی ، درحساب سرمایه گذاری در اوراق قرضه ثبت خواهد شد . مبالغ " صرف " یا " کسر " درطول مدت اوراق قرضه مستهلک می شود تا درآمد بهره هریک از دوره های مالی به نحوی مناسب اندازه گیری شود . برای استهلاک " صرف " یا " کسر " می توان از "روش خط مستقیم " یا " روش نرخ بهره موثر استفاده کرد .
اوراق قرضه که نرخ بهره کوپنهای آن در مقایسه با نرخ بازار بسیار پائین است ، با قیمت هایی به مراتب کمتر از مبلغ اسمی مبادله می شود و ارحج است که مبلغ " کسر " آن باروش نرخ بهره موثر مستهلک گردد . استفاده از روش خط مستقیم دراین گونه موارد ، موجب تحریف درآمد بهره گزارش شده در دوره های مالی خواهد گردید . استهلاک " کسر " اوراق قرضه دربرخی موارد ، " انباشت کسر " نیز نامیده می شود زیرا مبالغ استهلاک ، به مانده حساب سرمایه گذاری در اوراق قرضه اضافه می شود . تاتاریخ سررسید سرمایه گذاری ، مبالغ " صرف " یا " کسر " مستهلک و هنگام سررسید مانده حساب سرمایه گذاری در اوراق قرضه یا مبلغ اسمی آن مساوی می گردد . اگرسرمایه گذاری در اوراق قرضه ، در تاریخی زودتر از تاریخ سررسید به فروش برسد ، ممکن است ثبت سود یا یان ناشی از این فروش ضروری شود .
روش مورد استفاده برای حسابداری سرمایه گذاری های بلند مدت درسهام ، به در صد تملک سهام شرکت سرمایه پذیر توسط شرکت سرمایه گذار بستگی دارد . در تملک کمتر از 20 درصد سهام عادی شرکت سرمایه پذیر ، روش حسابداری برای سرمایه گذاری " اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار " خواهد بود . اگر سرمایه گذار، مالک 20 درصد تا 50 درصد از سهام عادی شرکت سرمایه پذیر باشد ، حسابداری سرمایه گذاری بلندمدت براساس روش ارزش ویژه انجام می گیرد . سرمایه گذاری در بیش از 50 در صد سهام عادی شرکت سرمایه پذیر ، معرف وجود کنترل شرکت سرمایه گذار بر عملیات شرکت سرمایه سرمایه پذیراست که در این گونه موارد ، اغلب تهیه صورت های مالی تلفیقی ضرورت پیدا می کند .
حسابداری سرمایه گذاریهای کمتر از 20درصد در سهام شرکت سرمایه پذیر، همانند حسابداری سرمایه گذاری های موقف درسهام است مگر درمورد زیان ناشی از کاهش قیمت های بازار ، کاهش قیمت هاری بازار( درمورد سرمایه گذاری های بلندمدت ) ، در دوره ای که به وقوع می پیوندد ثبت می شود اما بجای گزارش زیان درصورت حساب سود و زیلن ، شرکت سرمایه گذار ، " زیان تحقق نیافته " را به عنوان رقم کاهنده دربخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه منعکس می کند . بازیافت بعدی زیان تحقق نیافته ، موجب کاهش مبالغ کم شده از بخش حقوق صاحبان سهام می شود اما تحت هیچ شرایطی افزایش قیمت های بازار به مبالغی بربهای تمام شده شناسائی و ثبت نمی گردد.
سود نقدی سهام به عنوان در آمد سود سهام ثبت می شود . " سود سهمی در آمد محسوب نمی گردد و درهنگام دریافت ، تنها تمام شده هرسهم را کاهش می دهد . سودیا زیان ناشی از فروش بعدی سهامی که برای آن سود سهمی یدریافت شده است ، برمبنای تمام شده تعدیل شده هر سهم ( باتوجه به سود سهمی دریافت شده )محاسبه می گردد .
"روش ارزش ویژه " برای حسابداری سرمایه گذاری های بلند مدت ، براین فرض مبتنی است که سرمایه گذار برعملیات شرکت سرمایه گذار برنفوذ یاکنترل قابل ملاحظه دارد . سرمایه گذاری ، بدوا برمبنای بهای تمام شده ثبت می شود اما باید به میزانی مساوی درصد تملک سهام عادی ضرب در ارزش دفتری ثبت شده به وسیله شرکت سرمایه پذیر تعدیل گردد. اگربهای تمام شده مساوی درصد ارزش دفتری مزبور نباشد ، مازاد بهای تمام شده نسبت به ارزش دفتری با مازاد ارزش دفتری نسبت به بهای تمام شده باید طی مدتی که از 40 سال تجاوز نمی کند مستهلک گردد .
هنگامی که شرکت سرمایه پذیر خالص گزارش می کند ، سرمایه گذار، حساب سرمایه گذاری خود رابه ازای سهم مربوط از سود خالص شرکت سرمایه پذیر افزایش می دهد و همچنین حساب "درآمد سرمایه گذای " را بستانکار می کند . هنگامی که شرکت سرمایه پذیر سود خالص گزارش می کند ، سرمایه گذار ، حساب سرمایه گذاری خود را به ازای سهم مربوط از سود خالص شرکت سرمایه پذیر افزایش می دهد و همچنین حساب " درآمد سرمایه گذاری " را بستانکار می کند . هنگامی که شرکت سرمایه پذیر با پرداخت سودسهام ، حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد ، سرمایه گذار نیز پس از دریافت سودسهام ، حساب سرمایه گذاری را به ازای مبلغ دریافتی کاهش می دهد . سرمایه گذارنیزپس از دریافت سود سهام ، حساب سرمایه گذاری را به ازای مبلغ دریافتی کاهش می دهد .به موازات هرگونه تغییری درحقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه پذیر ، حساب سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذار نیز تغیر می کند تا همواره منعکس کننده درصد حقوق وی درشرکت سرمایه پذیر باشد .
سایر سرمایه گذاری های بلند مدت شرکت های سهامی شامل سرمایه گذاری در دارائی هایی مانند زمین ، " ارزش نقدی قابل دریافت " بیمه نامه عمر و سپرده های دیگر می باشد .سپرده های بلند مدت معمولاً برای انجام مقاصد خاص با بازپرداخت اوراق قرضه درنظر گرفته می شود .
موضوع پنجم :ترکیب واحدهای تجاری به صورت های مالی تلفیقی
هرگاه یک شرکت سهامی ( شرکت اصلی ) بیش از 50% سهام عادی دارای حق رای یک شرکت سهامی دیگر ( شرکت فرعی ) را در تملک دارشته باشد ، قادر است بر عملیات شرکت فرعی کنترل اعمال کند . در این گونه موارد ، غالباً تهیه صورت های مالی تلفیقی ضرورت پیدا می کند . در صورتهای مالی تلفیقی ، عملیات شرکت اصلی با عملیات شرکت های فرعی آن ترکیب و گزارش می شود .
دراین فصل ، ترکیب عملیات شرکت اصلی و شرکت فرعری دریک سری صورت های مالی تلفیقی تشریح می گردد . اینمطالب ، شامل هدف از ترکیب واحد های تجاری ، انواع مختلف ترکیب واحد های تجاری ، تفاوت بین " روش خرید " یک شرکت فرعی و روش " اتحاد منافع " دو شرکت ، نحوه گزارش حقوق اقلیت ، طرز تهیه صورت های مالی تلفیقی در روش های خرید و اتحاذ منافع و بالاخره تهیه صورت های مالی تلفیقی در تاریخ های بعد از ترکیب اولیه شرکت ها می باشد
درک اصول اساسی تهیه صورت هایمالی تلفیقی از این لحاظ اهمیت دارد که صورت های مالی اغلب شرکت های بزرگ تولیدی –تجاری تلفیقی است . اگر چه حسابداری عملیات تلفیقی می تواند به روشی ساده تشریح می گردد تا درک مفاهیم کلی وسایر جوانب تلفیق تسهیل می شود .
انواع ترکیب واحد های تجاری
ترکیب واحد های تجاری می تواند تحت عناوین ادغام ، تجدید سازمان ، تحصیل و تلفیق انجام گیرد . به طور کلی ، ادغام یا تجدید سازمان ، ترکیب دوواحد تجاری جداگانه در یک شخصیت حقوقی جدید است . تحصیل و تلفیق ، ترکسب علائق اقتصادی حداقل دو واحد تجاری است ضمن این که شخصیت حقوقی هر یک نیزحفظ می گردد . صرف نظر از روش ترکیب واحدهای تجاری ، درمواردی که دو یا تعداد بیشتری ازشرکت های سهامی ترکیب می شوند اما شخصیت حقوقی جداگانه خود را حفظ می کنند ،اصطلاح " تلفیق " برای بیان روش های حسابداری مورد استفاده در تهیه صورت های مالی تلفیقی تکافو می کند .
صورت های مالی دو یا تعداد بیشترری ازشرکت ها ، هنگامی تلفیق می شود که یک شرکت ،حقوق کنترل کننده ای درشرکت دیگر بدست آورده و عملیات شرکت ها به اندازه کافی به یکدیگر شبیه باشد. در صورت های مالی تلفیقی ، عملیات دو یا چند شرکت به نحوی ترکیب و گزارش می شود که علیرغم جدا بودن شخصیت حقوقی آنان ، کلیه شرکت ها به عنوان یک شخصیت حسابداری جداگانه تلقی گردند .
ترکیب واحد هاری تجاری ، برحسب نوع ارتباطات اقتصادی ،به چند طبقاه تقسیم می شود ، اصطلاح "ترکیب عمودی "درمورد شرکت هایی به کار می رود که در صنایع مرتبط با یکدیگر فعالیت می کنند و عملیات آنان معمولاً مکمل یکدیگر است ، مثلاً یک شرکت تولید الوار ممکن است مالک شرکتی که اراضی جنگلی را اداره می کند باشد ، چنین ترکیب هایی مستلزم فرآوردن مواد اولیه ، فروش الوار آماده به مصرف کنندگان و استفاده از الوار در محصولات نهای قابل فروش به مصرف کنندگان می باشد .
اصطلاح " ترکیب افقی " درمورد شرکت هایی به کار برده می شود که در خطوط تولیدی –تجاری مشابهی فعالیت می کنند . مثلاً یک شرکت تولید الوار ممکن است مالک چندین واحد تجاری با فعالیت های غیر مشابه باشد که در این صورت به آن اصطلاحاً مجتمه اطلاق می گردد. مثلاً یک شرکت فروشنده لوازم الکترونیک ممکن است مالک عمده سهام شرکتهای پوشاک ، لوازم ورزش یا مواد غذایی نیز باشد .
دربرخی موارد ، یک شرکت سهامی بدواً به منظور تملک سهام شرکت ها تاسیس و به آن شرکت دارنده اطلاق می گردد . عملیات این شرکت ها معمولاً به اعمال مدیریت و پشتیبانی مالی شرکت هایی که سهام آن درتملک دارند خلاصه می شود ، به شرکت هایی که به طورعمودی ، افقی ، مجتمع یا دارنده ترکیب می شوند ، معمولاً شرکت های وابسته نیزاطلاق می گردد . عملیات و وضعیت مالی این گونه شرکت های وابسته معمولاً ترکیب و در یک سری مالی تلفیقی گزارش می شود تا استفاده کنندگان بتوانند عملیات کل گروه شرکت ها ر ا ارزیابی کنند .
دربرخی موارد ، یک شرکت سهامی، علیرغم حقوق کنترل کننده ای که در شرکت سهامی دیگر دارد ، عملیات و گزارش های مالی تلفیقی ارائه نمی کند زیرا عملیات شرکت فرعی ، مشابه ریا مرتبط با عملیات شرکت ارصلی نیست ، مثلا ً یک شرکت تولیدی ممکن است چندین شرکت تولیدی دیگر را در تملک داشته باشد و صورت های مالی آنان را با صورت های مالی خود تلفیق کند اما این شرکت احتمالاً صورتهای مالی یک شرکت بیمه را ( که حقوق کنترل کننده ای نیز در آن دارد ) با صورتهای مالی گروه ، تلفیق نمی کند زیرا عملیات آن با عملیات سایر شرکت ها به اندازه کلفی تجانس ندارد، این گونه سرمایه گذاری ها ، تحت عنوان " سرمایه گذاری درشرکت های فرعی" که مشمول تلفیق نمی شوند درترازنامه منعکس می شود وحسابداری آن به روش " ارزش ویژه " خواهد بود .معهذا ، هنگامی که چندین شرکت با عملیات غیر مشابه در یک" مجتمع " ترکیب می شوند ، صورت های مالی آنها تلفیق می گردد .
ارزیابی و تصمیم گیری درمورد شرکتی که اکثر منابع خود را در شرکت های فرعی سرمایه گذاری کرده است ، اما این سرمایه گذاری ها را به روش ارزش ویژه ثبت و گزارش می کند بسیار مشکل است زیرا صورت های مالی این گونه شرکت های فرعی همراه با صورت های مالی شرکت اصلی به طور یکجا ارائه نمی شود. بنابراین ، شرکت اصلی صورت های مالی تلفیقی تهیه می کند تا استفاده کنندگان اطلاعات مالی بتوانند عملیات چندین واحد تجاری مرتبط و وابسته را به طور یکجا ارزیابی و بررسی کنند .
