اصطلاح اموال ، ماشین الات و تجهیزات تمام دارایی ها نامشهود را در بر می گیرد که عمر مفید انها بیش از یک سال است. و در عملیات شرکت مورد استفاده قرار می گیرد و به منظور فروش تحصیل نشده اند. 3گروه فرعی اما عمده از این گونه دارایی ها به شرح زیر است :
1)زمین
2)ساختمان ، ماشین الات ، تجهیزات و بهسازی زمین (مانند دیوار کشی)
3)منابع طبیعی: مانند ذخایر نفت و گاز ، معادن و جنگلها که به دلیل برداشت یا استخراج تهی شوند ، می باشند.
زمان رسیدگی به دارایی ها ثابت در مقایسه با کل زمان صرف شده برای حسابرسی یک واحد تجاری ، نسبت کوچکی را به خود اختصاص می دهد چون:
1)ارزش ریالی هر قلم از داریی های ثابت بالاست.
2)در طی سال تغییرات زیادی در حساب این دارایی ها صورت نمی گیرد.
3)حسابرس به قیمت جاری این دارایی ها در تاریخ تراز نامه توجهی ندارد.
4)انقطاع معالات این دارایی ها جاری از اهمیت کمتری برخورد دار است چون سود خالص دوره را تحت تاثیر قرار نمی دهد .
هدفهای حسابرسان از رسیدگی به اموال ، ماشین الات و تجهیزات :
1)کفایت سیستم کنترل داخلی اموال ، ماشین الات و تجهیزات
2)اعتبار اموال ، ماشین الات و تجهیزات (وجود مالکیت)
3)ثبت دفاتر بودن ماشین الات و تجهیزات (کامل بودن)
4)صحت محاسبات ریاضی مدارک
5)درستی ارزشیابی اموال ، ماشین الات و تجهیزات
6)کفایت افشا و چگونگی ارائه اموال ، ماشین الات و تجهیزات شامل روشهای استهلاک مربوط
حسابرسان همراه با حسابرسی اموال ، ماشین و تجهیزات شواهد مربوط به حسابهای هزینه استهلاک ، انباشته و تعمیرات و نگهداری انها نیز به دست می اورند.
کنترلهای داخلی ، ماشین الات و تجهیزات
1)تحصیل ماشین الات و تجهیزات اعم از خرید یا ساخت ، طبق بودجه صورت گیرد و هر گونه مخارج پیش بینی نشده تنها با تصوب مدیریت ارشد انجام گردد.(مهمترین مورد)
2) دستور کارهای سرمایه ای نیز دارای شماره سریال باشند.
3) تهییه حساب معین جداگانه ای برای هریک از اقلام اموال ، ماشین الات و تجهیزات
4) انحراف بین مخارج بودجه شده و واقعی بلافاصله گزارش و پیگیری شود.
5)دستورالعمل تصویب شده ای برای تفکیک هزینه های سرمایه ای از جاری وجود داشته باشد.
6)کلیه ی خرید این داریها از طریق دایره ای تدارکات صورت می گیرد .
7)شمارش عینی دارایها در فواصل زمانی متناسب ، به منظور اثبات وجود و محل استقرار تمام داریی های ثبت شده انجام گیرد .
8)استقرار سیستم بر کنری دارایها ، شامل دستور بر کناری و تصویب قامات ذیصلا شرکت باشد.
برنامه ای حسابرسی اموال ، ماشین الات و تجهیزات:
الف) ارزیابی سیستم کنترل داخلی (رسیدگی عملیات)
1)کسب شناخت از سیستم کنترل داخلی اموال ، ماشین الات و تجهیزات
2)براورد احتمال خطر کنترل و طراحی ازمونهای اضافی کنترلها
3)اجرای ازمونهای اضافی کنترلها بر روی کنترلهای که قصد اتکاه بر روی انها میباشد
4)براورد نهایی احتمال خطر کنترل و طراحی ازمونهای محتوا
ب)اجرای ازمون محتوا در مورد اموال ، ماشین الات و تجهیزات:
استهلاک دارایی های ثابت
استهلاک عبارتست از کاهش ارزش دارایی در اثر استفاده و مرور زمان ، لذا دارایی در اثر استفاده کارایی خود را از دست می دهد هم جنین گذر زمان و عوامل طبییعی سبب فرسودگی دارایی می گردد . پیشرفت تکنولوزی و ساخت ماشین الات و تجهیزات پیشرفته تر و قدرتمند تر اثر بخشی و کارایی دارایی های موجود را در مقایسه با دارایی های جدید کاهش میدهد و اساس نا بابی انها را فراهم می اورند . بنابراین، با توجه به کاهش ارزش داریی به علت استفاده و مرور زمان باید بهای تمام شده به طریقی معقول و منطقی به دوره های عمر مفید مورد انتظار دارایی تخصیص داده شود که منظور همان حسابداری استهلاک بهای تمام شده دارایی است . شیوه حسابرسان در رسیدگی به هزینه استهلاک ، تحت تاثیر دو عامل قرار می گیرند:
اول: هزینه استهلاک ناشی از براورد است.
دوم: هزینه استهلاک بر خلاف سایر هزینه های در مطالعه و ارزیابی حسابرس از کنترل داخلی مورد رسیدگی قرار نمی گیرد(چون ازمون های انجام شده توسط حسابرس در ارزیابی کنترل داخلی شامل ازمون معاملات با خارج از شرکت است) از بین روشهای معمول برای استهلاک روش خط مستقیم و روش مانده نزولی بیشترین مورد استفاده را دارند و کمترین مورد استفاده روش های محاسبه مبتنی بر تعداد تولید یا ساعات کار می باشد.
هدفهای حسابرس از حسابرسی استهلاک
استهلاک بیشترین رابطه با هدف ارزشیابی یا تخصیص دارد حسابرسان برای دست یابی به این هدف مبالغ و روشهای استهلاک مورد استفاده را رسیدگی می کنند تا:
1)روش به کار گرفته شده به وسیله صاحبکار روش قابل قبول است
2)روش اعمال شده بوسیله صاحبکار با روش اعمال شده در سال قبل یکنواخت است.
3)محاسبات انجام شده مطابق روش انتخابی درست و صحیح است.
برنامه حسابرسی هزینه استهلاک و استهلاک انباشته
1)بررسی سیاست استهلاک شرکت در دستور العمل های ان یا دستور العمل دیگر مدیریتی شرکت.
2)تهیه ی صورت تجزیه و تحلیل استهلاک انباشته مربوط به هر گروه عمده دارایی ها که حاوی مانده ابتدای دوره، استهلاک طی سال ، بر کناریها و مانده اخر دوره باشد.
3)اثبات ذخیره استهلاک
4)باز بینی و اثبات کاهش استهلاک انباشته بابت دارایی ها ی گنار گذارده شده
5)بررسی اخرین گزارش تشخیص مالیات شرکت صاحبکار از استهلاک
6)اجرای بررسیهای تحلیلی در مورد استهلاک
حسابرسی منابع طبیعی
در حسابرسی شرکتها ی که دارایهای تهی شونده ، (کانی ، ذخایر نفت و گاز ، جنگل و سایر منابع طبیعی) دارند حسابرسان از همان الگوی ارزشیابی هزینه استهلاک و استهلاک انباشته پیروی می کنند.
تهی شدن (استهلاک)جنگل معمولا بر اساس مقادیر عینی که از طریق دید زدن (بازدید قطعه ای از جنگل به منظور براورد چوب کل جنگل) به دست می اید تعیین می شود. تهی شدن (استهلاک)کانی ها و ذخایر نفت و گاز به دلیل مشکل بودن ، حسابرسان را مجبور می کنند که از نظرات کارشناسان (مهندسان معدن و زمین شناسان)استفاده کنند.
حسابرسی و داریهای نا مشهود:دارایهای نا مشهود فاقد ماهیت فزیکی و عینی اند و چون حداقل عمر این دارایها از عمر دارایی های جاری بیشتر است ، نمی توان انها را جز دارایی های جاری قلمداد کرد و چون وجود فزیکی ندارد ، نمی توان جز اموال و ماشین الات به حساب اورد.
کتاب: مدرسان شریف(حسابرسی)
مولف:علی رضا خانی
فصل :دهم
