داراییهای ثابت مشهود
استاندارد حسابداری شماره 11 ( حسابداری داراییهای ثابت مشهود ) ، تعریف زیر را از داراییهای ثابت مشهود ارائه کرده است .
دارایی ثابت مشهود به داراییهایی اطلاق می شود که به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات ، اجازه به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگه داشته شده و انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد .
در ادامه بند 6 استاندارد مزبور شرایط استثنایی یک قلم دارایی ثابت مشهود را به عنوان دارایی ، در تحقیق دو شرط زیر می داند
الف) جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط با دارایی به درون واحد تجاری محتمل باشد .
ب) بهای تمام شده دارایی برای واحد تجاری ، به گونه اتکا پذیر قابل اندازه گیری باشد .
داراییهای ثابت مشهود یا داراییهای سرمایه ای و یا اموال ، ماشین الات و تجهیزات ، داراییهایی می باشد که دارای موجودیت عینی بوده و اغلب بخش عمده ای از داراییهای واحد تجاری را تشکیل می دهد . این گروه از داراییها که شامل زمین ، ساختمان ، ماشین الات ، وسائط نقیله ، تاسیسات و تجهیزات ، اثاثیه ، منابع طبیعی و سایر داراییها می باشد به سه طبقه زیر تقسیم می شود :
1. داراییهای مشهود قابل استهلاک . این داراییها دارای عمر مفید محدود بوده و در طول دوره انتفاع خود مستهلک شده و به حساب هزینه استهلاک انتقال می یابد . ساختمان ، تجهیزات و وسایط نقلیه مثالهایی از داراییهای فوق باشد .
2. داراییهای مشهود استهلاک ناپذیر: این دارائی ها دارای عمر مفید نامحدود بوده و در نتیجه استفاده و یا گذشت زمان از بین نمی رود . زمین بارزترین مثال از داراییهای مزبور می باشد.
3- داراییهای نقصان پذیر: این داراییها براثر بهره برداری و استفاده از آن تحلیل یافته و به دارییهای دیگری چون مواد یا کالا تبدیل می شود. معادن و منابع طبیعی از این دسته از داراییها می باشد.
قیمت تمام شده داراییهای ثابت مشهود
بهای تمام شده داراییهای ثابت مشهود شامل کلیه مخارج متعارفی است که مصرف آماده سازی دارییها و امکان استفاده مناسب از آن در عملیات تجاری واحد اقتصادی می گردد. بدین ترتیب قیمت تمام شده یک قلم دارایی ثابت مشهود متشکل از قیمت خرید شامل عوارض گمرکی، مالیاتهای خرید و هرگونه مخارج مرتبط مستقیمی است که برای رساندن دارایی به وضعیت قابل بهره برداری تحمل می شود. نمونه هایی از مخارج مرتبط مستقیم عبارت است از :
الف)مخارج آماده سازی محل نصب
ب) مخارج حمل و نقل اولیه
ج)مخارج نصب
د) حق الزحمه های فنی از قبیل حق الزحمه مهندسان و معماران
ه) مخارج پیاده سازی و جابجایی دارایی
در اینجا لازم به توضیح است که :
اولاً . قیمت تمام شده یک دارایی ثابت مشهود باید براساس قیمت نقدی محاسبه شود . بدین ترتیب هر گونه تخفیف تجاری یا تخفیف نقدی ( حتی اگر تخفیفات نقدی توسط خریدار استفاده نشده باشد) لازم است از قیمت خرید کسر شود. به عبارت دیگر قیمت تمام شده یک دارایی نمی تواند از ارزش نقدی آن تجاوز نماید.
ثانیاً. در محاسبه قیمت تمام شده داراییهای ثابت مشهود، اقلام غیر عادی و پیش بینی نشده مثل هزینه تعمیر تجهیزاتی که در جریان حمل و نقل آسیب دیده و یا پرداخت جریمه به علت تاخیر در پرداخت حقوق و عوارض گمرکی ، نباید جزء بهای تمام شده دارایی منظور گردد. اقلام مزبور به محض وقوع به حساب هزینه دوره مالی انتقال می یابد.
در زیر به بررسی چگونگی تعیین قیمت تمام شده برخی از داراییهای ثابت مشهود می پردازیم:
زمین
کلیه مخارجی که برای تحصیل زمین انجام شده و یا زمین تحصیل شده را برای استفاده مناسب آماده می نماید، باید جزء بهای تمام شده آن آورده شود. بنابراین قیمت تمام شده زمین می توانند شامل قیمت خرید زمین، کارمزد دلالی، مالیات خرید، حق الثبت و هزینه های دفتری، هزینه های تسطیح و خاکریزی، مخارج تخریب ساختمان قدیمی موجود در زیمن پس از کسر عواید حاصل از فروش مواد و مصالح اسقاط و کلیه هزینه هایی می باشد که ممکن است صرف آماده سازی زمین گردد.
مطلبی که در اینجا باید بدان توجه نمود آن است که اگر در زمین خریداری شده، تاسیساتی نظیر نرده کشی، آسفالت محموطه یا پیاده رو سازی ، احداث پارکینگ و غیره ایجاد گردد، به دلیل اینکه عمر مفید اقلام مزبور محدود می باشد، لذا ثبت آن در بدهکار حساب زمین صحیح نبوده و چنین اقلامی تحت سرفصل جداگانه ای به نام " تاسیسات و مستحدثات در زمین" ثبت شده و در طی عمر مفید خود مستهلک می شود.
معادن و منابع طبیعی
قیمت تمام شده معادن و منابع طبیعی (جنگلها، معادن و چاههای نفت و امثال آن ) شامل قیمت خرید ، مخارج مربوط به تحصیل امتیاز خرید اراضی، وسایل و تاسیساتی که مستقیماً به بهره برداری مربوط و یا با پایان یافتن بهره برداری یا تعطیلی معدن، ارزش خالص بازیافتی ناچیزی خواهد داشت.( مثل مخارج مربوط به نصب ریل در داخل معادن جهت رفت و آمد واگنها و یا نصب دکل) و به طور کلی تمام هزینه هایی که جهت استفاده مناسب از معادن و منابع طبیعی انجام می گردد. می باشد.
