تکمیل رسیدگیها :
حسابرس بعد از تکمیل آزمون محتوای مانده حسابها، کفایت شواهد جمع¬آوری شده را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در این مرحله، حسابرس معاملات با اشخاص وابسته وجود بدهیهای احتمالی(شامل اطلاعاتی در خصوص دعاوی حقوقی از طریق اخذ تائیدیه از وکیل حقوقی واحد مورد رسیدگی و غیره)، اخذ تائیدیه مدیران و رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه را از نظر تأثیر احتمالی بر صورتهای مالی مورد توجه قرار می‌دهند.
1- وجود بدهی احتمالی
حسابرسی جهت تکمیل رسیدگی های خود می بایست وجود بدهیهای احتمالی که مستلزم افشا و یا تعدیل در صورتهای مالی است را ارزیابی کند. یکی از مواردی که وجود بدهیهای احتمالی را مشخص می کند دعاوی مطروحه علیه واحد مورد رسیدگی است.حسابرس از طریق دریافت تاییدیه از وکیل حقوقی واحد مورد رسیدگی در خصوص دعاوی مطروحه علیه واحد مورد رسیدگی می تواند از وجود بدهی های احتمالی آگاه شود.همچنین حسابرس می تواند با دریافت تاییدیه بانک نیز با توجه به اطلاعات کسب شده در خصوص تعیین مانده اسناد تنزیل شده نزد بانک و مبلغ تضمین شده بابت ضمانت اشخاص ثالث اطلاعاتی مفیدی در این خصوص کسب کند.
2- تائیدیه مدیران
حسابرس باید شواهدی را گردآوری کند که نشان دهد مدیران ، مسئولیت ارائه صحیح صورتهای مالی را در انطباق با استانداردهای حسابداری، پذیرفته و صورتهای مالی را تایید کرده اند.حسابرس می تواند شواهد مربوط به پذیرش چنین مسئولیت و تائیدی را از طریق تاییدیه مدیران ( که تاکید مجددی است بر صحت ادعاهای مدیریت درباره مندرجات صورتهای مالی) و نسخه امضاء شده صورت های مالی بدست آورد.
در تاییدیه مدیران مدیران به دو موضوع تاکید می شود:
1- تمامیت : مدیریت تایید می کند که آنچه ثبت شده وجود دارد و انچه وجود دارد ثبت شده است
2- یادآوری: تاییدیه مدیران، یادآوری مجددی است بر مسولیت مدیران در قبال صورت های مالی و صحت و ادعاهای مندرج در صورت های مالی.
تاییدیه مدیران بر روی سربرگ واحد مورد رسیدگی و خطاب به حسابرس می باشد و به تاریخ آخرین روز اجرای عملیات (تاریخ گزارش حسابرس) دریافت می گردد. در موارد خاصی مثل عرضه اوراق بهادار به عموم تاییدیه مدیران می تواند بعد از تاریخ گزارش دریافت گردد.
اگر حسابرس نتواند شواهد كافي و قابل قبولي را درباره موضوعي بدست آورد كه اثر با اهميتي بر صورتهاي مالي دارد، يا ممكن است داشته باشد، دریافت تاییدیه از مدیران نیز محدودیت در دامنه رسیدگی را برطرف نمیکند.
اگر مدیران از ارائه تاییدیه مدیران خودداری کنند. اين امر موجب محدوديت در دامنه رسيدگي مي‌شود و حسابرس بايد نظر مشروط يا عدم اظهارنظر ارائه كند.
در صورتي كه تاييديه مديران در جلسه هيات مديره تصويب شده باشد، امضاي آن توسط نمايندگاني از هيات مديره کافی است؛ در غير اين صورت، تاييديه مديران توسط اكثريت هيات‌مديره امضا مي‌شود.
3- معاملات با اشخاص وابسته
اشخاص نسبت به هم وابسته تلقی می‌شوند که یکی از آنها بتواند بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر تصمیمگیریهای عمده مالی و عملیاتی طرف دیگر کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه‌ای اعمال کند یا هر دو تحت کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه‌ی مشترک شخص ثالثی باشند. روسا و مدیران سهامداران اصلی شرکت و اعضای خانواده‌های آنها و شرکتهای وابسته نمونه هایی از اشخاص وابسته تلقی می شوند. معاملات با این گونه افراد به دلیل توانایی نفوذ آن ها بر واحد تجاری صرف نظر از به حساب گرفتن یا نگرفتن کل یا بخشی از معامله مورد توجه حسابرسان قرار می گیرد. به عنوان مثال پرداخت وام به یکی از روسای واحد تجاری می تواند نمونه ای از معاملات با اشخاص وابسته باشد
مسئولیت شناسائی و افشاء معاملات با اشخاص وابسته و روابط آنها بر عهده مدیریت شرکت و مسئولیت حسابرسان کفایت افشاء معاملات با اشخاص وابسته می‌باشد.
طبق استانداردهای حسابرسی روش هایی که حسابرسان برای شناسایی معاملات با اشخاص وابسته بکار می گیرند به شرح ذیر است:
1- اجرای آزمون جزئیات معاملات
2- بررسی صورت جلسات مجامع عمومی و هیات مدیره
3- بررسی تاییدیه های بانکی و وام ها و تسهیلات مالی دریافتی و پرداختی
4- بررسی معاملات سرمایه گذاری
5- بررسی مدارک برای شناسایی معاملات یا مانده حساب های عمده یا غیر عادی بویژه معاملاتی که در پایان دوره مورد گزارش یا تاریخی نزدیک به آن ثبت شده است.
