انواع حسابرسی و حسابرسان:
وظیفه حسابرس خارجی به طور کلی رسیدگی به صورت های مالی و یادداشتهای پیوست آنها و حصول اطمینان از صحت و اصالت آنها می باشد که توسط مدیران شرکت تهیه گردیده است. این فرایند باید به گونه ای پیش برود که حسابرس خارجی (مستقل) بتواند در گزارش خود انطباق یا عدم انطباق دفاتر اسناد و مدارک مالی مورد رسیدگی را با وضع واقعی مالی موسسه یا شرکت قید نماید. همچنین، کلیه صورتهای مالی باید به گونه ای مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد که با وضع واقعی شرکت تطبیق کند. برابر اصول حسابرسی، گزارش حسابرسی باید سه نکته مهم را به شرح زیر برگیرد :
1-تراز نامه وضع واقعی شرکت را نشان دهد.
2-حسابهای نهایی متخرجه از دفتار منطبق با حسابهای دفتر کل باشد.
3-روش نگهداری حسابها در دفاتر صحیح و با عرف و وموازین حسابداری مطابقت نمایند.
موارد افتراق وتشابه حسابرس داخلی و خارجی
الف- افتراق
با توجه به تخصص حرفه ای که حسابرس داخلی و خارجی از جنبه مالی دارا می باشد در بعضی از رسیدگی ها عملیات آنها مکمل یکدیگر است. پس می توان اختلاف عمده فی ما بین کار حسابرس داخلی و خارجی را به شرح زیر عنوان نمود.
1-معمولا حسابرس خارجی عملیات رسیدگی خود را از نقطه نظر مالی انجام می دهد، در صورتی که حسابرس داخلی کل عملیات جاری شرکت اعم از مالی یا غیرمالی را رسیدگی و با خط مشی اصلی شرکت مطابقت می دهد.
2-حسابرس داخلی با تجزیه و تحلیل و ارزیابی تمام فعالیت ها و تعیین تاثیر آن روی کارایی و سودآوری شرکت به دستگاه مدیریت گزارش و انجام وظیفه می کند، در حالی که حسابرس خارجی معمولاً گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام و یا اشخاص ثالث وبر اساس دعوتی که ازاو به عمل آمده برابر تعهد بر عهده گرفته شده ارائه می نماید .
ب) تشابه :
موارد تشابه بسیاری بین کارهای مورد رسیدگی حسابرسان داخلی وخارجی وجود دارد که در ادامه به دو نمونه از آن اشاره می شود.
1) عملیات رسیدگی به صندوق (وجوه نقد)
2) عملیات رسیدگی به موجودی کالا در انبار
ج) حسابدار رسمی
به منظور اعمال و نظارت مالی بر واحد های تولیدی وبازرگانی وخدماتی وهمچنین حصول اطمینان از قابل اعتماد بودن صورت های مالی مزبور ودر جهت حفظ منافع عمومی صاحبان سرمایه ودیگر اشخاص ذی حق وذی نفع وبه دولت اجازه داده شده تا بر حسب مورد نیاز برای استفاده از خدمات تخصصی وحرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابداران رسمی در موارد زیر اقدام لازم عمل اورد:
1- حسابرسیوبازرسی قانونی شرکت های پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار 4- حسابرسی مالیاتی اشخاص حقیقی وحقوقی .
د) بازرس قانونی
درقانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ایران از بازرس قانونی نام برده شده است که بایستی دارای شرایط خاص باشد اما از نظر مهارت حرفه ای و دانش حسابرسی و حسابداران هیچ گونه محدودیتی قائل نشده است .بازرس قانونی بایستی بر طبق وظایف خاص خود گزارشی به مجمع عمومی صاحبان سهام تقدیم نماید کلیه شرکت ها ی سهامی اعم ازخاص یا عام همچنین شرکت های تعاونی ملزم به داشتن بازرس قانونی هستند.
وضعیت قانونی حسابرسی در ایران (وجوه اشتراک وافتراق بازرس قانونی وحسابرس )
1-درحال حاضر در ایران قانونی که واحدهای تجاری رابه طور عام ملزم به داشتن حسابرس کند وجود ندارد ولی شرکت های سهامی عام وخاصوشرکت های تعاونی موظف به انتخاب یک یا چند نفر بازرس قانونی می باشند. که وظایف واختیارا ت ومسئولیت های این بازرسان
وجوه اشتراک وافتراق عمده ای با حسابرسان طبق عرف حسابرسی دارد.
2-درقوانین تجاری عملا تفکیک صریحی بین حسابرس وبازرس قانونی به عمل آمده است.
3- حسابرسی خدمتی است که بسیاری از طبقات مختلف استفاده کنندگان صورت های مالی وکل جامعه از آن بهرمند می شوند در صورتی که خدمات بازرسان قانونی فقط برای سهامداران شرکت مفید می باشد.
4- وظیفه بازرس قانونی در ایران وظیفه ای مستمر است که حضور دائم وی را در جریان کلیه فعالیت های واحد تجاری ضروری می سازد حال آنکه این عمل بافلسفه کار و وظیفه حسابرس تفاوت فاحشی دارد .
5- قانون هیچ مشخصه یا محدودیتی برای صلاحیت فنی بازرس قانونی ارائه نداده است. بنابراین بازرس می تواند هر شخصی با هر درجه ای از صلاحیت فنی و اخلاقی باشد .
6- حسابرس طبق موازین حرفه ای موظف است فقط نسبت به ارائه مطلوب صورت های مالی در گزارش حسابرسی به یکی ازاشکال زیر اظهار نظر نماید :
1-6- اظهار نظر مقبول
2-6- اظهار نظر مشروط
3-6- اظهارنظر مردود
4-6- عدم اظهار نظر نسبت به صورت های مالی
7- بازرس قانونی مانند حسابرس از استقلال برخوردار نیست
8- در قانون وظایف دیگری به بازرس قانونی محول شده که معمولا در حیطه وظایف یک حسابرس مستقل نمی تواند باشد .
انواع حسابرسی مستقل:
باتوجه به منظوراشخا ص ذینفع ازانجام هرگونه حسابرسی و همچنین برنامه ریزی هایی که هر حسابرسباتوجه به امکاناتومحدودیت های موجودبرای کار حسابرسی انجام می دهدانواع حسابرسی رامی توان اینگونه تقسیم کرد:
1-حسابرس مالی
یعنی گردآوری شواهد پیرامون ادعاهای مربوط به صورت های مالی یک واحد اقتصادی واستفاده ازاین شواهد برای تعین درجه ی انطباق بین صورت های مالی بر اساس استانداردهای حسابرسی واصول متداول حسابرسی توسط موسسات حسابرسی یا حسابرسان مستقل .
2-حسابرس عملیاتی
یعنی حسابرسی قسمت های خاصی از سازمان یاشرکت به منظورسنجش نحوه عمل آنها.حسابرسی عملیاتی در مقابل حسابرسی رعایت برای اندازه گیری کارایی یک موسسه یاارگان دولتی مورداستفاده قرارمیگیرد.محصول نهایی این نوع حسابرسی گزارشی برای مدیریت حاوی پیشنهادهایی برای بهسازی عملیاتی می باشد.
اهداف حسابرسی عملیاتی
1-بررسی میزان کارایی(میزن موفقیت دراستفاده بهینه از منابع موجود )
3-میزان اثربخشی (میزان موفقیت دررسیدن به اهداف تعیین شده)
4-صرفه اقتصادی
منبع: کتاب حسابرسی
