چرخه توليد يكي از مهمترين چرخه هاي معاملاتي و عملياتي در شركتها محسوب ميشود و اَن از اين جهت يك چرخه منحصر به فرد است كه با ساير چرخه هاي مالي رابطه اي تنگاتنگ دارد.مواد اوليه و دستمزد مستقيم از مجراي چرخه خريد و پرداخت و نيز از طريق چرخه حقوق و دستمزد كارمندان وارد چرخه موجودي كالا و انبا(توليد) ميشوند و با فروش كالاي توليدي در چرخه فروش و وصول مطالبات پايان مي يابد.رسيدگي به حسابهاي موجود در چرخه توليد به ويژه بررسي مانده موجودي كالا در پايان دوره از پيچيده ترين و زمانبرترين بخشهاي هر حسابرسي است.عواملي كه موجب پيچيده تر شدن حسابرسي موجودي كالا ميشود از اين قراراند:
*معمولا موجودي كالا يكي از اقلام عمده در ترازنامه است و اغلب بزرگترين رقمي است كه حسابهاي تشكيل دهنده سرمايه در گردش(دارايي هاي جاري-بدهي هاي جاري) را به وجود مي اَورند.
*موجودي كالا در نقاط مختلفي قرار دارد و سفارش فيزيكي و كنترل را مشكل ميسازد.شركتها بايد موجودي كالا را در نزديكترين نقطه توليد و فروش محصول قرار دهند و همين پراكندگي موجب بروز مسائل عمده در حسابرسي مي شود.
*ناهمگوني اقلام موجودي كالا موجب بروز مشكلاتي براي حسابرسان ميشود.
*گاها تعيين ارزش اقلام موجودي مشكل است و اين بدان سبب است كه اين اقلام از لحاظ خطر نابابي و منسوخ شدن و تخصيص يا سرشكن كردن هزينه ها بر روي موجودي كالا فراَيندي پيچيده و نسبتا دشوار دارند.
*استانداردهاي حسابداري تنها چند روش را براي تعيين ارزش موجودي ها مجاز مي داند و اين در حاليست كه شركت بايست ثبات رويه را نيز در طي سال هاي متمادي فعاليت حفظ كند.
چرخه توليد با سه چرخه زير به صورت تنگاتنگ ارتباط دارد:
1.چرخه مخارج از لحاظ خريد مواد خام متحمل شدن هزينه هاي مختلف سربار.
2.چرخه خدمات پرسنلي از لحاظ متحمل شدن هزينه هاي حقوق و دستمزد.
3.چرخه دراَمد از لحاظ فروش كالاهاي ساخته شده.
ميتوان چرخه توليد را بدين گونه تصور نمود كه از سيستم هاي جدا از هم ولي داراي رابطه تنگاتنگ با يكديگر تشكيل ميشود.يك رابطه به جريان فيزيكي كالاها و ديگري مربوط به هزينه ها است.
هدف اصلي حسابرسان از رسيدگي به موجودي ها و بهاي تمام شده كالاي فروش رفته (چرخه توليد)حصول اطمينان از موارد زير است:
1.كفايت كنترل هاي داخلي مربوط به چرخه توليد
2.اثبات وجود و مالكيت اقلام موجود در چرخه توليد(وجود و مالكيت)
انعكاس كليه اقلام در دفاتر و حساب ها(كامل بودن)
4.صحت ارزيابي و محاسبات رياضي
5.كفايت افشا و چگونگي ارائه موجودي هاي مواد و كالا
حسابرسان همراه با رسيدگي به اقلام موجودي و بهاي تمام شده كالاي فروش رفته،شواهد مربوط به خريد،فروش،برگشت از خريد و تخفيفات و برگشت از فروش و تخفيفات را نيز بدست مي اَورند.حسابرسان در رسيدگي به اقلام چرخه توليد بايد از اشتباهات و تحريف هايي كه ممكن است در تعيين ارزش يا مقدار موجودي ها و بهاي تمام شده كالاي فروش رفته صورت گيرد،مطلع باشند.
چرخه توليد با درخواست مواد اوليه براي توليد اَغاز ميشود.خريد اوليه چه براي يك واحد توليدي و چه به صورت كالاي ساخته شده براي يك خرده فروش باشد،به هر حال يك بخش ضروري از سيستم كنترل است كه بايد بر فراَيند خريد اعمال شود.درخواست خريد توسط مسئول خريد و دادن درخواست براي اقلام مورد نياز اَغاز ميشود.پس از تصويب درخواست توسط مسئول ذي صلاح مواد خريداري شده دريافت مي شود.مواد دريافتي بايد از نظر مقدار و كيفيت مورد بررسي قرار گيرند.واحد دريافت كننده كالا،گزارش دريافت را تهيه و ارائه ميكند و اَن را بصورت سند اصلي براي پرداخت در مي اَورد.پس از بررسي،مواد اوليه به انبار مواد انتقال مي يابد تا در صورت نياز به جريان توليد وارد شود.در شركتهاي توليدي وجود يك سيستم حسابداري بهاي تمام شده(صنعتي)بخش مهمي از فرايند مربوط به امور كالا را تشكيل مي دهد.
وجود و ضرورت اين سيستم براي تعيين سود اَوري نسبي محصولات است.
سيستم هاي مختلفي براي اين كار استفاده مي شود اما بسته به جمع فعاليت و نوع محصولات از سيستم سفارش كار و سيستم مرحله اي بيشتر استفاده مي شود. موادي كه از انبار وارد فرايند توليد ميشوند،پس از گذراندن مراحل مختلف توليد به كالاي ساخته شده تبديل ميشوند و در اين ميان هزينه دستمزد و سربار توليد نيز بدان اضافه مي شود.پس از تكميل،كالاهاي ساخته شده به انبار كالا انتقال ميابد تا زمان حمل فرا رسد.حمل كالاي ساخته شده بخش جدا نشدني از چرخه ي فروش و وصول مطالبات است. پايان اين چرخه انتقال كالاي ساخته شده از انبار و تبديل هزينه هاي توليد به بهاي تمام شده كالاي فروش رفته است.
منبع:مروري جامع بر حسابرسي ايران
كارشناسي ارشد
تاليف:حامد فيلي
