اطلاعات محیطی و استفاده کنندگان آنها

[طیبه حیاتی]

اطلاعات محیطی مربوط به شرکت مورد توجه گروهای علاقه مند است که این اطلاعات به دو طبقه ی اصلی تقسیم می شوند:
-  جنبه های محیطی فعالیت ها، محصولات و خدمات و تأثیرات شرکت بر محیط
اثرات منتبح شده از نظر محیطی بر سیستم اقتصادی شرکت ،در واحدهای پولی بیان شده است. این موارد بر جریانهای نقدی گذشته،حال و آینده شرکت، موفقیت مالی آن و نتایج اقتصادی تأثیر می گذارند که توسط تأثیر شرکت بر محیط به وجود آمده اند.
ارائه جنبه ی ارزشی فرآیند تجاری یکی از اهداف مهم سیستم حسابداری است. همچنین سیستم حسابداری شامل اطلاعات بیان شده در واحدهای فیزیکی نیز می باشد (برای مثال در چارچوب سیستم های طراحی تولید ، در زمینه ی عرضه، فروش و غیره). برای ارزیابی رفتار محیطی شرکت، ضروری است که اطلاعاتی در مورد جنبه ها و اثرات محیطی فعالیت ها، محصولات و خدمات شرکت بر محیط داشته باشیم. این اطلاعات را می توان در واحدهای فیزیکی یافت. در سطح یک شرکت، این ها جریان های مواد و انرژی در گذشته، حال و آینده هستند که اکوسیستم را تحت تأثیر قرار می دهند. این بدان معناست که در اینجا اطلاعات مربوط به میزان مواد و انرزی مصرف شده، و میزان و نوع مواد زاید تولید شده مورد توجه قرار می گیرند.
همانطور که قبلأ بیان شد هدف حسابداری محیطی برآورده کردن نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان می باشد (خارجی و داخلی). حسابداری قراردادی (عرضی) اطلاعات کافی را به استفاده کنندگان برای ارزیابی رفتار محیطی شرکت و نتایج اقتصادی آن ارائه نمی دهد. حسابدادی قراردادی در اصل برارائه اطلاعات در مورد عملکرد اقتصادی شرکت تمرکز دارد. به علت اهمیت رو به رشد اطلاعات محیطی برای همه گروهای علاقه مند، در سال های اخیر توجه بیشتری به اثرات محیطی سیستم اقتصادی شرکت شده است.
بنابراین یک زیر سیستم از سیستم حسابداری شرکت جدا شده است که اطلاعاتی در مورد نتایج اقتصادی اثرات شرکت بر محیط ارائه می دهد. با توجه به این واقعیت که اطلاعات در مورد جنبه ها واثرات محیطی فعالیتها،محصولات وخدمات شرکت بر محیط باید برای ارزیابی عملکرد محیطی شرکت دردسترس باشد نیاز به یک زیرسیستم اطلاعاتی به وجود آمد که با عنوان حسابداری محیطی شناخته شد واطلات محیطی را تعیین،جمع آوری،ثبت،تجزیه وتحلیل وگزارش می دهد.
گروه های علاقمند متعددی وجود دارند که نسبت به اطلاعات محیطی علاقه نشان می دهند.برخی استفاده کنندگان توجه ویژه ای به نتایج اقتصادی اثرات شرکت برمحیط دارند.سایر استفاده کنندگان علاقمند به اثرات وجنبه های محیطی هستند.جنبه های محیطی شرکت ممکن است به طو با اهمیتی نتایج اقتصادی شرکت وموقعیت مالی آنرا تحت تأثیرقرار دهد. سرمایه گذاران وبستانکاران از یک طرف به اثرات محیطی شرکت بر سلامت مالی آن واز طرف دیگر به ریسک های محیطی و میزان بدهی هایی که از این ریسکها ناشی میشوند توجه میکنند. مالکان نیز به رفتار محیطی شرکت علاقه مندند . آنها بیشتر به نتایج اقتصادی رفتار محیطی شرکت و تأثیرات آنها بر بازده سرمایه توجه میکنند. بنابراین واضح است که نیازها در زمینه اطلاعات محیطی خیلی متنوع است. وظیفه ی حسابداری محیطی تأمین نیازهای اطلاعاتی همه گروه های علاقه مند می باشد.
همان طور که بیان شد حسابداری محیطی باید طوری طراحی شود که بتواند اطلاعاتی را ارائه دهد که از طریق آنها قادر باشیم رفتار محیطی شرکت و نتایج اقتصادی آن را ارزیابی کنیم. بنابر این بخشی از این اطلاعات در واحدهای پولی (اطلاعات مالی)هستند و بخشی در واحدهای فیزیکی (اطلاعات غیر مالی ).
روش انعکاس فرایند شغلی باید بر طبق استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری و بر طبق وظایف تصمیم گیری با هم فرق کند. در نتیجه، سیستم حسابداری یک شرکت به سه زیر سیستم اساسی تقسیم میشود:
-  حسابداری مدیریتی – هدف آن انعکاس فرایند شغلی از نقطه نظر نیازهای اطلاعاتی مدیریت، یعنی همه کارمندان در سطوح مختلف مدیریتی می باشد- اطلاعات ارائه شده برای پشتیبانی از مدیریت فرایند شغلی به کار گرفته می شوند.
-  حسابداری مالی- هدف اصلی آن ارائه اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان خارجی است (مالکان،بستانکاران، شرکا، کارمندان،واحدهایی که در بازارهای مالی و سرمایه ای شرکت می کنند)
-  حسابداری مالیاتی – هدف این زیر سیستم، انعکاس رویه های تجاری با هدف تعیین پایه اقتصادی و سایر حق تصرفات مالیاتی و بدهی های شرکت است.
در مورد حسابداری مالی ومالیاتی ،استفاده کنندگان بر یکی سازی دوره ها ورویه ها تأکید میکنند تا این که اطلاعات ارائه شده قابلیت مقایسه پیدا کنند.
<<مولفه های حسابداری محیطی>>
در چارچوب حسابداری محیطی (تصویر 1)، اطلاعات محیطی- هم مالی و هم غیر مالی – جمع آوری ، ثبت، تجزیه و تحلیل وگزارش میشود. نتایج اقتصادی تأثیر شرکت بر محیط در سیستم حسابداری شرکت ثبت می شود. در رابطه با نیازهای اطلاعاتی جدید ،تجزیه وتحلیل و ارزیابی دقیق تری از این اطلاعات هنگام استفاده از حسابداری قراردادی (عرضی) انجام می شود. این بخش از حسابداری محیطی میتواند جزئیات بیشتری را در رابطه با نیازهای اطلاعاتی کنونی ارائه دهد. بخش دیگری از حسابداری محیطی توسط اطلاعاتی در مورد جنبه ها و اثرات محیطی فعالیت ها ، محصولات و خدمات شرکت در محیط تشکیل شده که در واحدهای فیزیکی بیان می شوند (اطلاعات غیر مالی). این بخش از سیستم برای ارائه اطلاعات در زمینه عملکرد محیطی شرکت به کار گرفته می شود. از نقطه نظر استفاده کنندگان حسابدبری محیطی باید نیازهای استفاده کنندگان داخلی و گروهای علاقه مند خارجی را برآورده کند.
با توجه به انواع گوناگونی از استفاده کنندگان و نیازهای اطلاعاتی آنها،سیستم حسابداری محیطی می تواند به بخش های زیر تقسیم شود:
الف) حسابداری محیطی در واحدهای پولی،که دارای زیر سیستم های زیر میباشد :
-   حسابداری مدیریت محیطی (در واحدهای پولی). این زیر سیستم بر اطلاعات مالی برای استفاده کنندگان داخلی تأکید میکند.ابزار اطلاعاتی اصلی و پایه هایی را برای اکثر بخش های تصمیم گیری مدیریتی نشان می دهد. این زیر سیستم باید پاسخ هایی را برای این سوالات داشته باشد:
چه هزینه هایی یرای حمایت از محیط صرف شده اند و چطور باید تعیین و باز بینی شوند؟
هزینه های منتبع شده از نظر محیطی چطور باید محاسبه شوند یعنی به محصولات اختصاص داده شوند یا به عنوان هزینه های کلی در نظر گرفته شوند؟
-   حسابداری مالی محیطی (در واحدهای پولی)- این در اصل برای برآوردن نیازهای استفاده کنندگان خارجی در زمینه اطلاعات مالی طراحی شده است. هدف آن تأثیرات منتبع شده از نظر محیطی بر موقعیت مالی شرکت و نتایج اقتصادی آن است
-   حسابداری محیطی (در واحدهای پولی) – نیازهایی را در زمینه ی اطلاعاتی که از قوانین مالیاتی یا سایر قوانین ناشی می شوند و با محیط ارتباط دارند را برآورده می سازد. اطلاعاتی را که در وضعیت های معین توسط ایالت، بانک ها ، شرکت های بیمه و غیره درخواست می شود را مورد توجه قرار می دهد. برای مثال، در برخی از ایالات، سیستم مالیاتی فعالیت های محاسباتی را برای کاهش آلودگی به حساب می آورند.
ب) حسابداری محیطی در واحدهای فیزیکی، که شامل زیر سیستم های زیر می باشد :
-  حسابداری مدیریت محیطی (در واحدهای فیزیکی) – این برای برآوردن نیازهای استفاده کنندگان داخلی در زمینه ی اطلاعات غیر مالی طراحی شده است- بر جمع آوری، ثبت، تجزیه و تحلیل و گزارش اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری در داخل شرکت تمرکز می کند.
-  حسابداری محیطی  خارجی (در واحدهای فیزیکی)- بر نیازهای استفاده کنندگان خارجی در زمینه ی اطلاعات غیر مالی تمرکز دارد. اطلاعاتی را به استفاده کنندگان خارجی ارائه می دهد که به جنبه ها و تأثیرات شرکت بر محیط علاقه مندند. این یک منبع اطلاعاتی اصلی برای گزارشگری محیطی خارجی است.
-  حسابداری محیطی (در واحدهای فیزیکی) ، نیازهایی را در زمینه ی اطلاعات غیر مالی که از قوانین و مقرراتی که مربوط به محیط هستند ناشی می شوند را برآورده می سازد. این اطلاعات به ویژه مورد استفاده هئیت های ایالتی برای چک کردن محدودیت های الزامی و استانداردها می باشد. در سال های اخیر اطلاعات ویژه ای در مورد جنبه ها و اثرات محیطی توسط بستانکاران و شرکت های بیمه درخواست شده است.
حسابداری محیطی باید به شیوه ای طراحی شود که اطلاعات را به استفاده کنندگان ارائه دهد ، به پیشرفت عملکرد اقتصادی و عملکرد محیطی شرکت کمک کند و باعث توسعه ی مداوم شرکت شود.