حسابداری فن ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص فعالیتهای مالی یک شخصیت حقیقی یا حقوقی در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تجزیه و تحلیل نتایج حاصله از بررسی این اعداد است.[۱] این عملیات معمولاً به وسیله یک حسابدار انجام می‌شود. هدف حسابداری حفاظت از ثروت و کنترل آن است.
امروزه برای حسابداری عموماً از روش دوطرفه (دوبل) استفاده می‌شود.
محتویات
۱ تاریخچه
۲ تعریف
۳ مراحل
۴ مفاهیم اصلی حسابداری
۵ حسابداری دوطرفه و معادله حسابداری
۵.۱ تعریف دارایی
۵.۲ تعریف بدهی
۵.۳ تعریف سرمایه
۶ تئوری حسابداری
۶.۱ مفروضات حسابداری
۷ حسابداری در ایران
۸ پانویس
۹ جستارهای وابسته
۱۰ منبع
تاریخچه
حسابداری دانشگاهی با بیش از پانصد سال سابقه توسط فردی ایتالیایی به نام لوکا پاچیولی (۱۴۹۵ میلادی) آغاز شده‌است. لوکا پاچیولی تحصیلات خود را در وِنیز و رُم گذراند و در دهه ۱۴۷۰ راهب صومعه‌ای شد که از فرقه فرانسیسکن بود. تا سال ۱۴۹۷ معلم خصوصی ریاضیات بود، تا اینکه در آن سال دعوت نامه‌ای از لودُویکو اِسفُرتسا دریافت نمود تا در میلان مشغول به کار شود. او در آنجا با لئوناردو داوینچی آشنا گردید و به او ریاضیات آموزش داد. در ۱۴۹۹، پاچیولی و لئوناردو مجبور شدند تا از میلان فرار کنند زیرا لوئی دوازدهم پادشاه فرانسه شهر را به تصرّف خود در آورده و حامیان آنها را از آنجا بیرون کرد. بعد از آن، پاچیولی و لئوناردو اکثر اوقات با هم سفر می‌کردند. در سال ۱۵۱۷ به محض برگشت به میهن، پاچیولی به علت سالخوردگی فوت کرد.
پاچیولی چندین کتاب در زمینه ریاضیات منتشر کرد که شامل اثر زیر می‌باشد:
Summa de arithmetica, geometrica, proportioni et proportionalita Venice ۱۴۹۴
وی در این اثر به تلفیق دانش ریاضی زمان خود پرداخت. همچنین برای اولین بار شرحی در مورد روش نگهداری حسابها و دفاتر که تجار ونیزی در طول دوران رنسانس به کار می‌بردند ارائه داد. این روش بعدها به روش حسابداری دوطرفه مشهور شد. اگرچه پاچیولی این سیستم را تدوین کرد ونه اختراع، ولی به‌عنوان «پدر علم حسابداری» مورد توجه واقع شد. سیستمی که او منتشر کرد شامل اغلب چرخه‌های حسابداری بود که ما امروز آنها را می‌شناسیم. او استفاده از دفاتر روزنامه و دفتر کل را شرح داد، و تذکر داد که یک فرد نباید به رختخواب برود مگر اینکه بدهی با بستانکاری برابر باشد! دفتر کل او حسابهایی برای موجودی (که شامل وجوه دریافتی و موجودی کالا بود)، تعهّد بانکی، سرمایه، درآمد، و مخارج داشت- انواع حساب که در بیلان کار و صورتحساب درآمد یک سازمان به ترتیب گزارش می‌شود. او ثبت نهایی آخر سال را نشان داد و پیشنهاد کرد که یک تراز آزمایشی برای تأیید دفتر کل متعادل بکار گرفته شود. همچنین، رساله او دامنه وسیعی از موضوعات مرتبط را، از اخلاقیات حسابداری گرفته تا حسابداری هزینه، شامل می‌شود.
از مهم‌ترین تغییرات حسابداری در طول پانصد سال گذشته تغییر ماهیت نظری آن است. حسابداری دانشگاهی در چهارصد سال اول عمر خود عمدتاً رویکردی تکنیکی و فنی داشته‌است. در اوایل سده بیستم اولین مباحث نظری در حوزه حسابداری مطرح و وجه علمی بودن آن به مذاق بحث گذاشته می‌شود. در طول دهه‌های آغازین سده بیستم مباحث نظری و فلسفی جدی در خصوص تعلق حسابداری به یکی از حوزه‌های معرفت بشری رواج داشته‌است. این مجادلات در طرح تخصیص حسابداری به یکی از حوزه‌های علم یا فن یا هنر به اوج خود می‌رسد. در اواسط سده بیستم و با احاطه مکتب اثبات گرایی (پازیتیویسم) بر فضای دانشگاهی جهان، نظریه‌های حسابداری اثبات گرایانه به ظهور می‌رسد. ضعفهای بنیادین نظریه‌های اثبات گرایانه در ظرف کمتر از ربع قرن آشکار می‌شود و حسابداری به تبع سایر محافل علمی وارد دنیای جدید جُستارهای فلسفی و نظری می‌شود. طرح حسابداری انتقادی یا امثال آن نشانه این تحول نظری در حسابداری است.
تعریف
حسابداری عبارتست از مجموعه‌ای از اجزای به‌هم‌پیوسته در داخل یک سازمان یا موسسه که به جمع آوری، تجزیه و تحلیل، ثبت، طبقه‌بندی، تلخیص رویدادهای مالی می‌نماید و اطلاعات را در قالب گزارش‌هایی در اختیار استفاده‌کننده‌گان درون سازمانی و برون سازمانی قرار می‌دهد.
مراحل
به طوری که از تعریف فن حسابداری بر می‌آید این فن دارای ۴ مرحله می‌باشد:
ثبت فعالیتهای مالی
طبقه بندی اقلام ثبت شده
تلخیص اقلام
تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
مفاهیم اصلی حسابداری
مفاهیمی مثل بدهکار، بستانکار، تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی، دفتر کل، معین، تفضیلی و دفتر روزنامه از مفاهی پایه‌ای حسابداری است.
حسابداری دوطرفه و معادله حسابداری
در روش حسابداری دوطرفه یک موجودیت فرضی عامل فعالیت اقتصادی است که از صاحبان حقیقی و حقوقی آن مستقل است (اصل تفکیک موجودیت اقتصادی). به موجودیت اقتصادی، شخصیت تجاری، شخصیت اقتصادی و واحد تجاری نیز می گویند. در این روش حسابها به سه دسته کلی دارایی، بدهی و سرمایه تقسیم می‌شوند که معادله زیر همواره برای آنها صادق است.
داراییها = بدهیها + سرمایه
این بدین معنی است که دارایی های یک موجودیت اقتصادی برابر مجموع تعهدات آن به اشخاص ثالث و حقوق صاحبان آن است.
مثال:
سه کشاورز تصمیم می گیرند تا در زراعت یک زمین کشارزی با هم شریک شوند. نفر اول 100000ریال، نفر دوم 50000 ریال و نفر سوم 20000ریال روی این فعالیت سرمایه گذاری می کنند. همچنین در مجموع 150000ریال وام بانکی دریافت می کنند. برای شروع زراعت یک تراکتور به قیمت 160000ریال و 200 کیلو کود به مبلغ 120000ریال خریداری نموده و باقی پول خود را در بانک می گذارند. پس داریم:
دارایی = 160000ریال (تراکتور) + 120000ریال (کود) + 40000ریال (وجه نقد) = 320000ریال
بدهی = 150000ریال (وام بانکی)
سرمایه = 100000ریال (آورده نقدی نفر اول) + 50000ریال (آورده نقدی نفر دوم) + 20000ریال (آورده نقدی نفر سوم) = 170000ریال
در نتیجه خواهیم داشت:
320000 = 150000 + 170000
تعریف دارایی
دارایی عبارت است از حقوق نسبت به منافع اقتصادی آتی یا سایر راههای دستیابی مشروع به آن منافع که درنتیجه‌معاملات یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل واحد تجاری درآمده‌است.
تعریف بدهی
بدهی عبارت از تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری ناشی از معاملات یا سایر رویدادهای گذشته‌است.
تعریف سرمایه
سرمایه عبارت از باقیمانده‌ای است که از کسر جمع بدهی‌های واحد تجاری از جمع دارایی‌های آن حاصل می‌شود.
سرمایه، بدهی موجودیت اقتصادی به صاحبان آن است.
تئوری حسابداری
علم حسابداری امروزه دارای یک چارچوب نظری است که شامل موارد زیر می باشد:
مفروضات و اصول حسابداری
اهداف گزارشگری مالی
خصوصیات کیفی اطلاعات مفید
اجزای گزارش مالی شامل چگونگی نمایش و طبقه بندی اطلاعات
اصول و روش های محاسبه اطلاعات مالی
مفروضات حسابداری
این مفروضات روش طبقه بندی و گزارش دهی مالی را روشن می سازند و شامل موارد زیر هستند:
فرض تفکیک موجودیت اقتصادی
فعالیت های اقتصادی و تجاری که در قالب یک مشارکت انجام می شود از فعالیت اقتصادی مشارکت کنندگان جدا در نظر گرفته می شود و این مشارکت به عنوان یک موجودیت اقتصادی مستقل در نظر گرفته می شود.
فرض دوره مالی
در جهت امکان پذیر ساختن تهیه گزارشات مالی، عملکرد پیوسته یک موجودیت اقتصادی به دوره های زمانی مساوی تقسیم می شود تا قابلیت مقایسه گزارش ها فراهم آید.
فرض تداوم فعالیت
برای انتخاب روش محاسبات و تهیه گزارش فرض بر این است که موجودیت اقتصادی جاودانه است و فعالیت های آن تا آینده ای دور ادامه خواهد داشت مگر اینکه شواهد محکمی خلاف این فرض وجود داشته باشد.
فرض واحد پول
در حسابداری پول واحد کمی کلیه رویدادهای مالی است. در نتیجه تمام مقادیر از مرحله ثبت باید به واحد پولی تبدیل شود که معمولاً ارز رایج کشور می باشد (در ایران ریال).
حسابداری در ایران
Right
این بخش از مقاله فاقد منبع و مأخذ است.
شما می‌توانید با افزودن منابع برطبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.
مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند شد.
حسابداری در ایران در حوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده‌است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته‌است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده‌است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمهٔ کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه‌های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته‌است.
سید حسن سجادی نژاد و همچنین اسماعیل عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران به شمار می‌روند که با تأسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی حسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰ دانش آموخته رشته‌های حسابداری و حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.[نیازمند منبع]
پانویس
↑ سجادی، ص ۱
جستارهای وابسته
حسابرسی
حسابداری بازرگانی
منبع
سجادی، سیدجعفر. «فصل اول». در اصول حسابداری صنعتی. ویرایش ویراست دوم. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۸۶. شابک [[ویژه:منابع کتاب/8-156-454-964|۸-۱۵۶-۴۵۴-۹۶۴]].
سید باقر جلالی چیمه، حسابداری میانه ۱، انتشارات کتابخانه فروردین، چاپ دهم ۱۳۸۲
چارچوب نظر
