فصل 14 اموال ماشين آلات و تجهيزات استهلاک و تهي شدن
دارایی های ثابت مشهود: به دارایی اطلاق می شود که:
-به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها و خدمات ،اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری می شود
-انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد و به
منظورفروش تحصیل نشده اند.
و به سه طبقه عمده تقسیم می شوند:
1-زمین
2-ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات
3-منابع طبیعی
اهداف حسابرسان در مورد با حسابرسي اموال ، ماشين آلات وتجهيزات
هدف حسابرسان تعيين موارد زير است:
1) کفايت سيستم کنترل داخلي اموال
2) اعتبار اموال (وجود و مالکيت)
3) ثبت دفاتر بودن تمام اموال (کامل بودن)
4) صحت محاسبات رياضي مدارک اموال
5) درستي ارزشيابي اموال
6) کفايت افشا و چگونگي ارایه اموال
تمايز حسابرسي اموال ،ماشين آلات و تجهيزات با حسابرسي دارايي هاي جاري
-سرمايه گذاري شرکتها در اموال مبالغ بالايي از ارزش مجموع دارايي هاي شرکت را تشکيل مي دهد اما مدت زماني که صرف بازبيني و اثبات آنها مي شود بخش کوچکي از کل زمان براي حسابرسي را تشکيل مي دهد.
-حسابهاي اين دارايي از سالي به سال بعد به ندرت تغيير مي کند.
ماهيت بلند مدت ساختمان وماشين آلات نيز سبب مي شود اين حسابها عملا بدون گردش باشند.
-انقطاع زمانی معاملات پایان سال در داراییهای ثابت مشهود به اندازه داراییهای جاری از اهمیت ویژه ای جهت تاثیر گذاری در سود سال بر خوردار نیست.
سيستم کنترل داخلي اموال – ماشين آلات و تجهيزات
هدف اصلي کسب حداکثر بازده از هر يک ريال سرمايه گذاري شده در دارايي هاي ثابت است. هزينه هاي تعمير و نگهداري و استهلاک اين دارايي ها اقلام عمده صورت سود و زيان است.
ساير تدابير عمده کنترلي
1) تهيه حساب معين جداگانه براي هر يک از اقلام اموال و ماشين آلات
2) يک سيستم صدور مجوز که هرگونه تحصيل ماشين آلات اعم از خريد و اجاره بلندمدت يا ساخت مستلزم دريافت قبلي مجوز از مدیريت ارشد کند.
3) استقرار يک سيستم گزارشگري مستلزم تجزيه و تحليل به موقع انحرافات مخارج مصوب و واقعي باشد.
4) تدوين دستورالعمل کتبي درباره تمايز مخارج سرمايه اي و مخارج جاري
5) برقراري سيستم خريد ماشين آلات تنها از طريق دايره خريد و مستلزم روشهاي استاندارد دريافت بازرسي و پرداخت نيز باشد .
6) شمارش عيني دارايي در فواصل زماني متناوب به منظور اثبات وجود ، محل استقرار ، وضعيت ثبت شده دارايي ها در حسابها و آشکارسازي هر گونه دارايي ثبت نشده.
7) استقرار سيستم برکناري دارايي ها
برنامه حسابرسي اموال – ماشين آلات و تجهيزات
الف-سيستم کنترل داخلي
1- شناختن سيستم کنترل داخلي اموال :
حسابرسان براي مطالعه سيستم کنترل داخلي اموال از نوشته ، نمودگر سيستم يا پرسشنامه کنترل داخلي استفاده مي کنند.
2- برآورد خطر کنترل و طراحي آزمون هاي اضافي کنترل:
خطر کنترل مربوط به هر قلم صورت هاي مالي تنها زماني مي تواند کمتر از حداکثر برآورد شود که آزمون هاي به عمل آمده نشان دهنده کنترل هاي مربوط طراحي شده و موثر اعمال شود.
3- اجراي آزمون هاي اضافي کنترل در مورد کنترل داخلي که مي خواهند براي محدود کردن برآوردشان از خطر کنترل و در نتيجه کاهش ميزان آزمون هاي محتوا بر آنها اتکا کنند.
هدف از آن تشخيص اعمال شدن يا نشدن کنترل هاي برقرار شده توسط صاحبکار بطور يکنواخت است.
4- خطر کنترل را بر اساس آزمون هاي کنترل هر يک از اقلام مندرج در صورت هاي مالي دوباره برآورد و آزمون محتوا را طراحي گردد.
آخرين اقدام حسابرسان در ارزيابي سيستم کنترل داخلي برآورد دوباره خطر کنترل بر اساس نتايج آزمون کنترل ها است.
ب- آزمون هاي محتواي مربوط به اموال و هزينه هاي مربوط اجرا شود.
5- صورت ريز تغييرات دريافت و با دفاتر کل و معين مغايرت گيري گردد:
حسابرسان مي توانند مانده ابتداي دوره اموال را با مراجعه به کاربرگ هاي سال قبل بازبيني کنند.
6- اضافات سندرسي گردد:
سندرسي يکي از مهمترين آزمون هاي محتواي دارايي ثابت است که میزان آن را برآورد حسابرسان از خطر کنترل مربوط به مخارج دارايي ثابت تعيين مي کند.
7- خريد هاي عمده دارايي ثابت از نزديک مشاهده و بازرسي گردد:
اين اقدام به حسابرسان کمک مي کند تا شناخت خوبي را از عمليات صاحبکار حفظ کنند و همچنين ثبت هاي حسابداري مربوط به اضافات و برکناري ها را بهتر تفسير نمايد.
8-هزينه هاي تعمير و نگهداري تجزيه و تحليل شود:
هدف اصلي حسابرسان از تجزيه و تحليل حساب هاي هزينه تعمير و نگهداري شناسايي اقلامي است که قاعدتا بايد به حساب دارايي منظور شود.
9- وضعيت دارايي هايي که مورد استفاده روزمره نيست را دليلش را پيجويي کنيد:
زمين و ساختمان که در عمليات صاحبکار مورد استفاده قرار نمي گيرد بايد به طور کامل رسيدگي شود تا احتمال استفاده آتي از آنها در عمليات شرکت مشخص گردد.
10- آزمون ذخيره استهلاک:
11-برکناري طي سال دارايي ها باز بيني شود :
هدف اصلي شناسايي مواردي است که اين گونه دارايي ها بدون ثبت مناسب در اسناد و دفاتر حسابداري جايگزين شده – فروش رفته يا کنار گذاشته شده است.
12- مالکيت قانوني اموال اثبات شود:
حسابرسان براي اثبات مالکيت بدنبال شواهدي چون سند مالکيت ، بيمه نامه، برگه ماليات و .... هستند.
13- درآمد اجاره حاصل از اموال بررسي شود :
حسابرسان هنگام رسيدگي به درآمد اجاره زمين و ساختمان بهتر است نقشه محل را تهيه يا دريافت و از محل نيز بازديد کنند.
14- مفاد قراردادهاي اجاره بلندمدت دارايي ثابت رسيدگي شود:
حسابرسان بايد بدانند اصول پذيرفته شده حسابداري برخورد متفاوتي را به طبقه بندي اجاره هاي بلند مدت (عملياتي يا سرمايه اي)در مورد قراردادهاي اجاره بلند مدت مقرر داشته است.
15-روش هاي تحليلي در مورد اموال اجرا شود:
روندها و نسبت هاي خاص مورد استفاده براي تصميم گيري درباه منطقي بودن کليه مبالغ ثبت شده بابت اموال بسته به نوع و ماهيت عمليات صاحبکار متفاوت خواهد شد .
16- چگونگي ارايه در صورت هاي مالي و کفايت افشا مربوط به دارايي ثابت ، درآمدها و هزينه ها ارزيابي شود:
صورت هاي مالي يا يادداشت هاي همراه آن بايد مانده هر گروه عمده از دارايي هاي استهلاک پذير را نشان دهد. علاوه بر اين ارايه مناسب و افشاي کافي اصول زير را منعکس مي کند:
الف- مباني ارزشيابي دارايي ها بايد به صراحت ذکر شود
ب- دارايي هاي گرو گذاشته شده براي دريافت وام ها به روشني مشخص مي شود
پ- دارايي هايي که مورد استفاده نيست بايد جداگانه در ترازنامه گزارش شود
استهلاک
بازبيني و اثبات استهلاک توسط حسابرسان تحت تاثير دو عامل است که در مورد اغلب هزينه هاي ديگر کاربرد ندارد:
يکي آنکه برآوردي است
دومين ويژگي این است که در طول ارزیابی سیستم کنترل داخلی مورد بازبینی و اثبات قرار نگرفته اند.
تعيين هزينه استهلاک سالانه مستلزم دو تصميم کاملا دلخواه شرکت صاحبکار است :
اول برآورد عمر مفيد اقتصادي هر گروه دارايي مختلف و دوم انتخاب يک روش از بين روش هاي متعدد استهلاک که هر يک به جواب متفاوتي خواهد انجاميد.
روشهای استهلاک
روش خط مستقيم و روش مانده نزولي بيشترين مورد استفاده و استفاده از روش محاسبه مبتني بر تعداد توليد يا ساعت کارکمترین مورد استفاده مي باشد متداولترين روشهای شتابدار ، روش درصدي از مانده نزولي و مجموع سنوات است
سيستم شتابدار بازيابي بهاي تمام شده
اين سيستم سرعت مستهلک شدن را به دو طريق افزايش مي دهد :
اول تعيين دوره استهلاک دوم استفاده از اين سيستم مستلزم بهره گيري از نرخ هاي شتابدار استهلاک مانند روش مانده نزولي است
اين سيستم يک روش منظم استهلاک براي بهاي تمام شده دارايي ها است
هدف هاي حسابرسان از حسابرسي استهلاک
حسابرسان مبالغ و روشهاي استهلاک مورد استفاده را رسيدگي ميکنند تا پذيرفته شده بودن روشهاي مورد استفاده ،يکنواختي روشهاي مزبور و درستي و دقت محاسبات لازم تحت هر روش را تعيين نمايند.
برنامه حسابرسي –هزينه استهلاک واستهلاک انباشته
تکنيک هاي لازم براي آ زمون ذخيره استهلاک منظور شده براي سال مورد رسيدگي وتجزيه وتحليل حساب استهلاک انباشته پس از هر مورد برنامه حسابرسي ارايه ميگردد
1- سياست استهلاک شرکت در دستور عمل هاي مديريت شرکت بررسي گردد
درباره نوبت هاي کار اضافي يا ساير شرايط مربوط به لزوم توليد بيش از حد که ممکن است تعديل نرخ هاي عادي استهلاک را سبب شود پرس و جو گردد
احتمال ضرورت شناسايي نابابي ناشي از نوآوري يا پيشرفت هاي اقتصادي را با مديريت شرکت مطرح گردد
2- صورت تجزيه و تحليل استهلاک انباشته مربوط به هر گرو عمده داراييها را که حاوي مانده ابتداي دوره و آخر دوره باشد از صاحبکار دريافت گردد
3- ذخيره استهلاک اثبات گردد
4- کاهش استهلاک انباشته بابت داراييها ي کنار گذاشته شده بازيابي واثبات گردد
5- آخرين گزارش تشخيص ماليات شرکت از لحاظ استهلاک مورد بررسي قرار گيرد
6- بررسي هاي تحليلي در مورد استهلاک اجرا گردد
آزمون ذخيره استهلاک
آزمون کلي ذخيره استهلاک سال مستلزم اجراي موارد زير توسط حسابرسان است :
1- فهرست مانده حساب داراييها در ابتداي دوره تهيه گردد.
2- داراييهاي کاملا مستهلک شده از ليست کسر گردد.
3- نصف دارايييهاي اضافه شده در طول سال به ليست اضافه گردد.
4-نصف داراييهاي کنار گذاشته شده طي سال به جز داراييهاي کاملا مستهلک شده از ليست کسر گردد.
بازبيني و اثبات منابع طبيعي :
در حسابرسي شرکتهايي که داراييهاي تهي شونده مثل ذخاير نفت و گاز و جنگل دارند حسابرسان از همان الگوي ارزيابي هزينه استهلاک و استهلاک انباشته پيروي مي کنند.
تهي شدن جنگل براساس مقادير عيني که از طريق ديد زدن بدست مي آيد. تعيين مقادير عيني ذخاير نفت و گاز به منظور مبناي تهي شدن به مراتب دشوار تر است.
بازبيني و اثبات داراييهاي نامشهود
ويژگي تمام داراييهاي نامشهود فقدان وجود عيني آنهاست علاوه بر اين آنها نمي توانند در داراييهاي جاري طبقه بندي شود و داراييهاي غير پولي ميباشد.
سرقفلي ،امتياز ساخت و فرانشيز عمده ترين دارايهاي نامشهود مي باشد.
سرقفلي دارايي نامشهودي است که مبلغ آن ميتواند هنگفت اما منافع اقتصادي آن مورد ترديد باشد در مواردي که ترکيب شرکتها به ثبت سرقفلي انجامد حسابرسان بايد چگونگي تخصيص بهاي تمام شده تحصيل را بين داراييهاي مشهود ،و نامشهود قابل شناسايي و سرقفلي مورد بررسي قرار دهند.
رسيدگي پيش از تاريخ ترازنامه به اموال ،ماشين آلات وتجهيزات
در حسابرسيهاي نخستين صاحبکاران جديد ،کار وقت گير بررسي مدارک سال قبل به منظور تعيين مانده هاي حسابهاي داراييهاي ثابت در ابتداي سال جاري بايد قبل از پايان سال انجام گرفته باشد.
در حسابرسيهاي بعدي همچون حسابرسيهاي نخستين ارزيابي سيستم کنترل داخلي ميتوانند در هر زمان مناسبي در طول سال انجام پذيرد بيشتر موسسات حسابرسي با اجراي حسابرسي ضمني ،شامل تجزيه وتحليل حسابهاي معين داراييهاي ثابت براي ماههاي گذشته از حجم کار حسابرسي نهايي بکاهند.
اطلاعات حسابرسي نشده بهاي جايگزيني
بهاي جايگزيني برآوردي و قيمتهاي تعديل شده بخاطر تغيير سطح قيمتهاي بهاي تمام شده اموال يکي اطلاعات اصلي مورد درخواست بود کميته بورس و اوراق بهادار از شرکتهاي بزرگ خواسته بود که اطلاعات بهاي جايگزيني را بطور جداگانه در صورتهاي مالي مکمل ارايه کنند.
الزامات افشا خواستار انعکاس اطلاعات بهاي جايگزيني شامل استهلاک در ياداشت هاي همراه صورتهاي مالي يا به صورت پيوست مکمل آن بود اما اطلاعات بهاي جايگزيني هرگز بعنوان جايگزين بهاي تمام شده در صورتهاي مالي تلقي نشده است .
