تالار گفتگوی حسابداری
حسابداری => حسابداری عملي => مباحث مالیاتی => نويسنده: sadegh_g در نوامبر 10, 2012, 12:31:10
-
تأثیر مالیات در بازار
در اینجا یک سوال عمده پیش می آید این سوال این است که چگونه بار مالیات انتقال می یابد و چگونه مالیات برتوزیع درآمد و همچنین در تخصیص منابع تأثیر می گذارد؟ چنین مطرح شد که مالیات بر قیمتهای نسبی تأثیر می گذارد. در نتیجه آگاهی از نحوه تغییر قیمتها نکته عمده و اساسی به نظر می رسد. مالیات به عنوان یک عامل خارج از مدل بازار با حضور خود بازار را دچار تغییر می نماید. که در نتیجه این تغییرات بازار به یک موقعیت تعادل دیگری دست پیدا می کند.
مالیات برواحد فروش.
مثلاً دولت اگر بر فروش هر بطر از نوشابه مالیات به مقدار 20 ریال برقرار کند ، چنین مالیاتی مالیات برفروش خواهد بود. نکته اصلی در تجزیه و تحلیل اثر مالیات این نکته است که ، قیمت بعد از برقراری مالیات برای عرضه کننده و مصرف کننده متفاوت خواهند بود. به عبارت دیگر قیمتی که مصرف کننده می پردازد همان قیمتی نیست که عرضه کننده دریافت می کند
وقوع و سهم مالیات برواحد بستگی به کشش منحنیهای عرضه و تقاضا دارد: مالیات بیشتر را مصرف کنندگان و چه وقت عرضه کنندگان می پردازند بستگی به کشش منحنیهای عرضه و تقاضا دارد.
هرچقدر کشش منحنی عرضه کمتر باشد سهم مالیات عرضه کنندگان بیشتر و سهم مالیات مصرف کنندگان کمتر است.
مالیا ت منفی برواحد یا سوبسید برواحد فروش در بازار رقابتی.
اصولاً دولت با برقراری مالیات بخشی از درآمد مصرف کنندگان و یا عرضه کنندگان را به خود منتقل می کند و بدیعی است که این جابجایی کاهش رفاه پرداخت کنندگان مالیات را به دنبال خواهد داشت. یکی از هدفهای اساسی اقتصادی دولت ، توزع مناسب درآمد است. عمده ترین وسیله ای که جهت جابجایی و انتقال درآمد در اختیار دولت قرار دارد ، سوبسید است.
سوبسید مستقیم و غیر مستقیم.
همچون مورد مالیتها سوبسیدها نیز می توانند مستقیماً به فرد یا افراد خاصی منتقل شوند ، یا غیر مستقیم از طریق بازار کالا یا نهاده معینی بین مصرف کنندگان و تولیدکنندگان توزیع شوند. مثلاً پرداخت کمک های مالی کارمندان دولت یا کمک به خانواده های بی سرپرست یک نوع سوبسید مستقیم است.
در مقابل سوبسید در مواردی دولت ازطریق سوبسید در بازار کالا یا کالاهای خاصی ، به کسانی که در بازار مصرف کننده ویا عرضه کننده هستند سوبسید می دهد ، مثلاً در بازار نان دولت با پرداخت یک تفاوت قیمت به مصرف کنندگان نان سوبسید می دهد.
سوبسید نقدی و سوبسید جنسی.
باید توجه نمود که نحوه و روش انتقال سوبسید نیز دارای اهمیت می باشد. دولت می تواند به خانواده ای مورد نظر را ازطریق انتقال وجه نقد انجام دهد ویا با واگذاری کالاها و خدمات به صورت رایگان و یا قیمت کمتر ازبهای بازار آزاد این مهم را صورت دهد. در شرایطی که کالا یا خدمت مورد نظر دولت دارای اثرات یا پی آمدهای خارجی اقتصادی باشند ، قطعاً کمک جنسی رفاه جامعه را بیشتر از کمک نقدی افزایش می دهد.
هرچه کشش منحنی تقاضا کمتر سهم سوبسید متقاضی بیشتر و هرچه کشش بیشتر سهم سوبسید عرضه کننده بیشتر
هر قدر کشش منحنی عرضه کمتر باشد سهم سوبسید عرضه کننده بیشتر و هرچه کشش عرضه بیشتر سهم عرضه کننده کمتر و سهم متقاضی بیشتر می شود.
سوبسید در بازار کالاهای اساسی بیشتر متوجه مصرف کنندگان می شود در حالی که مالیا در بازارهای کالاهای لوکس و غیرضروری به عرضه کنندگان انتقال می شود.
سوبسید در بازار محصولات کشاورزی ( اگر کشش عرضه کمتر از تقاضا باشد ) بیشتر متوجه کشاورزان می شود.
مالیات و سوبسید در بازار رقابتی و اثرات تخصیص منابع.
از آنجایی که وظیفه اصلی اقتصاد تخصیص موثر منابع در فرایند تولید جامعه است اثرات تخصیصی مالیتها و سوبسیدها از اهمیت خاصی برخوردار هستند. به عبارت دیگر اگر در به کارگیری مالیاتها و سوبسیدها نتایج ناشی از جابجایی منابع نادیده گرفته شود و فقط موضوع توزیع درآمد مد نظر قرار گیرد ، این خطر وجود دارد که که اثر نامناسب مالیاتها و سوبسیدها تخصیص منابع را به ضرر رفاه جامعه تغییر داده و در نهایت درآمد کل جامعه که باید به نحوی بین افراد جامعه توزیع شود کاهش یابد.
معمولاً مالیات و سوبسید در بازار رقابتی ، تخصیص غیر موثر منابع را به دنبال دارند.
مالیا بر واحد سطح تولید بازار رقابتی را کاهش می دهد. در نتیجه مالیات در بازار رقابتی همراه با کاهش خالص رفاه است. مقدار کاهش در خالص رفاه بستگی به کاهش در سطح تولید و اختلاف بین فایده و هزینه تولیدات کاهش یافته دارد.
مالیات و سوبسید بر قیمت فروش در بازار رقابتی.
مالیات بر قیمت فروش.
ازانواع دیگر مالیتهای غیرمستقیم می توان مالیات برقیمت فروش را طرح نمود. برعکس مالیات برواحد که در هرسطح قیمت و تولید مالیات برواحد فروش بدون تغییر باقی ماند. در مالیات برقیمت فروش هرچند که نرخ مالیاتی ثابت می ماند ولی با تغییر در قیمت و سطح تولید مقدار مالیات برواحد فروش نیز تغییر خواهد نمود. مثلاً اگر مالیات بر واحد فروش سیگار به مقدار 200 ریال برقرار شود چه سطح تولید و قیمت سیگار کاهش یابند یا بنا به عوامل برون زا افزایش یابند برای هر بسته سیگار مالیات 200 ریال ثابت خواهد بود.
سوبسید برقیمت فروش.
در مقابل مالیات مثبت بر قیمت فروش می تواند مالیات منفی ( سوبسید ) نیز بر قیمت فروش برقرار شود ، مشابه مالیات بر قیمت، وقتی سوبسید بر قیمت اجرا می شود با تغیی در قیمت ، مقدار سوبسید بر هرواحد تغییر خواهد کرد. مثلاً اگر یک سوبسید برقیمت فروش گندم به مقدار 50 درصد وضع گردد ، تغییر قیمت مقدار سوبسید ( نه نرخ آن ) تغییر می کند.
مالیات بر درآمد اشخاص.
یک از عمده ترین انواع مالیاتهای مستقیم مالیات بر درآمد اشخاص است. مالیا بر مجموعه جریان درآمد افراد مالیات بر اشخاص می باشد. یک تفاوت عمده بین مالیات بر درآمد و مالیاتهای بر بازار ( فروش ) وجود دارد این تفاوت در زمان جمع آوری مالیات است. معمولاً مالیاتهای بر فروش یا بازار پس از وقوع فروش کالا قابل جمع آوری می باشد و درآمد مالیاتی دولت به صورت یک جریان دائمی برقرار است. در حالی که مالیات بر درآمد پس از خاتمه یکسال مالی که با توجه به قانون تعیین می شود و گاه با یک فاصله زمانی قابل جمع آوری است. به عبارت دیگر دولت درآمد مالیات بر درآمد اشخاص را یک بار در سال دریافت می کند و از یک جریان درآمد دائمی برخوردار نیست.
مالیات و سوبسید در بازار انحصار کامل.
در بازار انحصار کامل نیز برقراری مالیات برواحد یا قیمت منتهی به کاهش تولید خواهد شد. از آنجا که انحصار گر حتی قبل از اعمال مالیات در سطح کمتر از مقدار بهینه تولید می کند ، کاهش تولید بیشتر پس از مالیات او بیشتر از سطح کارآمد تولید دوره شده و عدم کارآیی بیشتر خواهد شد.
به عبارت دیگر برقراری مالیات برقیمت در بازار انحصاری می تواند اثر عدم کارآیی کمتری نسبت به مالیات برواحد داشته باشد. سوبسید برواحد و قیمت در بازار انحصار کامل نیز منتهی به افزایش تولید می شود.
منابع: مالیه عمومی و تعیین خط مشی دولتها
مولف: دکتر جمشید پژویان