تالار گفتگوی حسابداری
حسابداری => دوره کارشناسی و آمادگی کارشناسی ارشد حسابداری => حسابداری دولتی => نويسنده: FATEMEH-SALIM در آوریل 17, 2012, 12:33:16
-
• سرمایه گذاریهای کوتاه مدت (جاری)
سرمایه گذاری کوتاه مدت سرمایه گذاری نقد مازاد بر نیازهای جاری شرکت در اوراق بهاداری است که به منظور کسب بازدهی در دوره ای کوتاه تر از یک سال انجام می گیرد.
سرمایه گذاریها با توجه به مقصود مدیریت از سرمایه گذاری، در ترازنامه طبقه بندی می گردند.در صورتی یک سرمایه گذاری در طبقه بندی دارایی جاری قرار می گیرد که مدیریت به قصد کوتاه مدت ان را تحصیل کرده و بازار اماده ای برای تبدیل سریع ان به نقد وجود داشته باشد. به طور کلی ضوابط شناسایی سرمایه گذاریهای انجام شده به عنوان سرمایه گذاری کوتا مدت عبارتند از:
الف- قابلیت تبدیل به نقد سریع برای اوراق سرمایه گذاری شده وجود داشته باشد و
ب- سرمایه گذار باید به قصد تبدیل اوراق به نقد در طی مدتی کمتر از یک سال از تاریخ ترازنامه و یا در طی مدت
چرخه عملیات هر کدام که کوتاه تر باشد، در اوراق بهادار سرمایه گذاری کرده باشد.
سرمایه گذاریهای کوتاه مدت معمولا عبارتند ازسرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار استقراضی، یا اوراق مالکیت که قابلیت سریع تبدیل به نقد را دارا باشند.این گونه سرمایه گذاری ها در تراز نامه تحت عنوان اوراق بهادار سریع المعامله و تحت یکی از دو روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش، یا خالص ارزش فروش (خالص ارزش جاری بازار) نگهداری می شوند. در روش خالص ارزش فروش، حاصل تعدیل به خالص ارزش فروش که سود یا زیان نگهداری می باشد، در صورت سود و زیان گزارش می گردد. درصورت دارا نبود ویژگی رونق معاملاتی، سرمایه گذاری های جاری تحت عنوان سایر سرمایه گذاری های جاری به هر یک از دو روش فوق نگهداری می شوند.
سرمایه گذاری های بلند مدت فاقد ضوابط فوق الذکرتحت عنوان سرمایه گذاری های بلند مدت بین داراییهای جاری و داراییهای ثابت عملیاتی (اموال، ماشین الات و تجهیزات) در تراز نامه طبقه بندی میشوند.
در ایران معمولا سپرده گذاریهای کوتاه مدت، سرمایه گذاری در اوراق مشارکت دولتی و غیردولتی که بانکها بازخرید فوری ان را از طرف صادر کننده اوراق تضمین نموده اند یا از رونق معاملاتی بالای برخوردار است و شرکت سرمایه گذاربا قصد کوتاه مدت در انها سرمایه گذاری نموده است و نیز سهام ان دسته از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار که از رونق معاملاتی برخوردارند از جمله سرمایه گذاری های سریع المعامله به شمار می روند. در اینجا باید متذکر گردید که الزامی وجود ندارد سرمایه گذاری های کوتاه مدت (جاری) حتما برای مدت محدودی نگهداری شود یا اینکه مدیریت نتواند مالکیت انها را بیش از این مدت محدود ادامه دهد. به طور کلی هدف تحصیل سرمایه گذاری های کوتاه مدت عبارتست از:
1- به حداکثر رساندن بازدهی ان قسمت از نقدینگی که در کوتاه مدت مورد نیاز نیست
2- به حداقل رسانیدن ریسک زیان نوسانات قیمت اوراق سرمایه گذاری
• بهای تمام شده سرمایه گذاری
در هنگام تحصیل، سرمایه گذاری به بهای تمام شده ثبت می گردد. بهای تمام شده عبارتست از قیمت اوراق در بازار به علاوه هزینه های نظیر کارمزد کارگزار و مالیات خرید که مصادف با تحصیل اوراق مذکور پرداخت می گردد. سرمایه گذاری های جاری اعم از سریع المعامله یا سایر سرمایه گذاری های جاری بر اساس استانداردهای ایران به یکی از دو روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش، یا خالص ارزش فروش در ترازنامه منعکس می گردد.
چنانچه اوراق قرضه ای به عنوان سرمایه گذاری کوتاه مدت در فاصله بین تاریخهای پرداخت بهره خریداری شوند، بهره تحقق یافته این اوراق جزء بهای تمام شده انها محسوب نمی گردد. در این صورت سرمایه گذار مبلغ پرداختی بابت بهره تحقق یافته را در حسابی به نام بهره دریافتنی منظور نموده و در اولین تاریخ دریافت بهره، این حساب(حساب بهره دریافتنی) بسته خواهد شد.
• حسابداری برای سرمایه گذاری های کوتاه مدت در اوراق قرضه
اوراق بهاداری که به عنوان سرمایه گذاری کوتاه مدت تحصیل می گردد، در تاریخ خرید به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می شوند. همانطور که قبلا اشاره شد، در مورد اوراق قرضه، در صورتی که خرید انها در فاصله بین دو تاریخ پرداخت بهره صورت گیرد، خریدار بهره متعلق به فاصله زمانی اخرین پرداخت بهره تا تاریخ خرید را به فروشنده پرداخت نموده و ان را جدا از بهای تمام شده اوراق قرضه ثبت می نماید تا تصویر روشنی از سرمایه گذاری در اوراق قرضه را منعکس سازد. از نظر خریدار، مبلغ پرداختی بابت بهره تحقق یافته، دارایی دیگری (حساب دریافتنی ) محسوب می گردد که به همراه اوراق قرضه خریداری شده است.
سرمایه گذاری اوراق بهاداری که به قصد کوتاه مدت انجام گیرد، چنانچه این اوراق به قیمتی بیشتر یا کمتر از ارزش اسمی خریداری گردد، به دلیل کوتاه بودن دوره نگهداری انها، از حساب صرف و کسر استفاده نمی شود. اگرچه در دیدگاه های نظری، بکارگیری حساب صرف و کسر در مورد سرمایه گذاری های کوتاه مدت صحیح است، اما عملا بر مطلوبیت صورتهای مالی نمی افزاید. لذا معمولا از حساب صرف و کسر استفاده نمی شود.
• حسابداری برای سرمایه گذاری های کوتاه مدت در سهام
سرمایه گذاری سریع المعامله در " اوراق بهادار مالکانه " نیز به بهای تمام شده در دفاتر ثبت و به یکی از دو روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش، یا خالص ارزش فروش نگهداری می گردد. اما چون سود سهام تا زمانی که توسط شرکت سرمایه پذیر پرداخت نگردد قابل شناسایی نمی باشد لذا در هنگام خرید سهام، سود سهام دریافتنی مورد ندارد.
• روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش
برای رعایت احتیاط در بکار گیری اصول پذیرفته شده حسابداری، در پایان دوره مالی و هنگام تهیه گزارشهای مالی، سرمایه گذاری های کوتاه مدت در سهام سایر شرکتها، بر اساس روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش (بازار) مجموعه سهام (در صورتی که در سهام چندین شرکت سرمایه گذاری شده باشد)، ارزش گذاری و در ترازنامه شرکت منعکس می گردد. بدین ترتیب ارزش دفتری تمامی سهام قابل معامله، در مجموع تعیین و در ترازنامه ارائه می شود.
چنانچه بهای تمام شده مجموع سرمایه گذاری های کوتاه مدت اعم از سریع المعامله و غیرسریع المعامله (سایر سرمایه گذاری های جاری)، از قیمت بازار مجموعه این سرمایه گذاری ها کمتر باشد، به موجب اصل تحقق درامد، سود شناسایی نمی گردد.(زیرا فرایند کسب سود کامل نگردیده) و لذا در پایان دوره مالی هیچ ثبت اصلاحی نیاز نمی باشد. اما چنانچه بهای تمام شده مجموعه سرمایه گذاریهای کوتاه مدت، از قیمت بازار مجموعه این سرمایه گذاریها بیشتر باشد، مابه التفاوت باید به عنوان زیان تحقق نیافته شناسایی و در یک حساب "ذخیره ارزشیابی یا ذخیره کاهش ارزش" نگهداری گردد.
زیان تحقق نیافته ناشی ازکاهش قیمت سرمایه گذاریهای کوتاه مدت، به صورت سود و زیان دوره ای که کاهش قیمت در ان رخ داده منعکس می شود. در هر تاریخ ارزش دفتری سرمایه گذاری های کوتاه مدت برابر است با بهای تمام شده مجموعه این سرمایه گذاریها، منهای ذخیره ارزشیابی موجود در ان تاریخ.
بنابراین هر گاه در پایان دوره مالی بهای تمام شده مجموعه سرمایه گذاری های کوتاه مدت از قیمت بازار مجموعه این سرمایه گذاری ها بیشتر باشد یک ثبت اصلاحی با بدهکار کردن حساب زیان تحقیق نیافته و بستانکار نمودن حساب ذخیره ارزشیابی صورت می گیرد.
در پایان دوره های اتی و هنگام تهیه گزارشهای مالی ، چنانچه قیمت مجموعه سرمایه گذاری های کوتاه مدت افزایش یابد ، تا میزان مانده حساب ذخیره ارزشیابی ، سود تحقق نیافته شناسایی و با بدهکار کردن حساب ذخیره ارزشیابی بستانکار نمودن سود تحقق نیافته، ارزش سرمایه گذاری ها تا میزان بهای تمام شده افزایش می یابد.
سود تحقق نیافته ناشی از افزایش قیمت مجموعه سرمایه گذاری های کوتاه مدت (جهت بازیافت زیان تحقق نیافته قبلی ) به حساب سود و زیان دوره ای که افزایش قیمت در ان رخ داده برده می شود.
منابع : اصول حسابداری2
تالیف :
دکترایرج نوروش
فیض الله شیرازی
تجدید نظر:
غلامرضا کرمی
فریما نوروش