هزینه یابی بر مبنای هدف ابزاری راهبردی برای مدیریت هزینهمقاله ارائه شده در همایش منطقه ای نقش حسابداری در توسعه اقتصادی (دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد 24 آذر ماه )
دکتر حسن همتی
استادیار-عضو هیئت علمی مرکز آموزش عالی رجاء قزوین
زهرا برجی
دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات کرمانشاه
محسن درخشان اصل
دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
چکیده :نیاز سازمان ها به سازگاری با محیط تجاری پویا و پیچیده امروزی برای ادامه بقا که ناشی از توسعه بازارهای رقابتی است از یک سو و از سوی دیگر فشار مجامع سرمایه گذار به مدیران جهت تعیین ارزش و تبیین معیارهای اندازه گیری دقیق و شفاف، سبب شده سازمانها سیستم های سنتی هزینه یابی و اندازه گیری عملکرد بر مبنای حسابداری صنعتی را مورد نظر و بهره برداری قرار دهند. یکی از مهمترین تکنیک هایی که می تواند سازمان ها را در بهبود عملکردهای مبتنی بر هزینه، کمک کند سیستم هزینه یابی بر مبنای هدف می باشد.
موفقیت بسیاری از شرکتها بستگی به تواناییهایشان در متعادل کردن جریان تولید و تغییر فرآیند تولید متناسب با تقاضای مشتریان در خصوص بهبود هزینه، کیفیت، کارکرد، تحویل به موقع کالا، انعطاف پذیری و قیمت دارد. هزینه یابی بر مبنای هدف سیستمی قاعده مند برای تعیین هزینه تولید می باشد که با توجه به معیارهای بالا شرکتها را به سوی موفقیت و سطح معینی از سود آوری هدایت می نماید.
هزینه یابی بر مبنای هدف یک ابزار راهبردی قوی است که سازمان ها را همزمان قادر به یافتن سه بعد کیفیت، هزینه و زمان می کند و هزینه ها را قبل از وقوع کنترل می کند. در این مقاله قصد داریم به معرفی نظریه هزینه یابی بر مبنای هدف، به تاریخچه، اهداف، تفاوت با نگرش سیستم های سنتی هزینه یابی و مزایای هزینه یابی بر مبنای هدف و بررسی مشکلات پیاده سازی آن در کشور ایران بپردازیم.
کلید واژه : هزینه یابی بر مبنای هدف - هزینه یابی بر مبنای فعالیت - مهندسی ارزش - مهندسی معکوس - قیمت هدف - حاشیه هدف
مقدمه :امروزه پیشرفت تکنولوژی و تغییر نوع کالاها و خدمات در بازار و به تبع آن بالا رفتن انتظارات مشتری سبب ابداع روش ها و سیستم های نوین حسابداری شده است. یکی از این سیستم های نوین حسابداری مدیریت، هزینه یابی بر مبنای هدف می باشد. فلسفه هزینه یابی بر مبنای هدف نیازمند بکارگیری مدیریت بهای تمام شده به صورت پویا و سازنده است که در مراحل مختلف برنامه ریزی تولید محصول و فرآیند تولید انجام
می گردد. شرکتها مخصوصاً در ژاپن متوجه این نکته شده اند که با طراحی و در نظر گرفتن هزینه های کمتر برای تولید محصول، بهترین موقعیت را برای صرفه جویی در هزینه ها قبل از آنکه محصول به مرحله تولید محصول برسد در اختیار خواهند داشت. این صرفه جویی ها در زمانی که از ارزش های مرسوم مانند استاندارد یا حتی مبتنی بر فعالیت استفاده می شود قابل شناسایی نخواهد بود [16]
.امروزه شرکتهایی که ارتباطی تنگاتنگ با مشتریان داشته و خواستار کسب سودی بیشتر می باشند به این نتیجه رسیده اند که کاهش هزینه های تولید و ارائه خدمت، رابطه ای مستقیم با افزایش سودآوری دارد. یکی از راههای کاهش هزینه های فوق ، گذر از سیستم حسابداری سنتی به سوی حسابداری مدرن است. رقابت شدید در سطح بین المللی، اغلب مؤسسات تولیدی و خدماتی از جمله شرکتها، بانکها و ... را وادار می سازد که محصولات و خدمات خود را با کیفیت عالی و کمترین بهای تمام شده به بازار عرضه کنند. هزینه یابی هدف به عنوان ابزاری مهم برای افزایش قدرت رقابت، ایجاد شده است. یک محصول رقابتی می بایست عاملهایی از قبیل هزینه، کارایی، کارکرد ، تحویل به موقع کالا، انعطاف پذیری و کیفیت را مخاطب قرار دهد. اهمیت این فاکتورها از محصولی به محصول دیگر و از بازاری به بازار دیگر متفاوت است .[32] در سیستم های سنتی و رایج هزینه یابی بعد از طراحی و تولید محصول، بهای تمام شده آن را تعیین می کنند سپس سود مورد نظر را به آن اضافه می نمایند و با این قیمت آن را به بازار کالا و خدمات عرضه می کنند اما در دنیای پر رقابت آینده تولید کننده نمی تواند بدون لحاظ کردن بهایی که مشتری حاضر به پرداخت می باشد، به تولید و عرضه محصول بپردازد.
تاریخچه هزینه یابی هدفنوشته های هزینه یابی هدف به اواخر 1980 بر می گردد. بنابر این مدت زیادی نیست که این مبحث مطرح شده است. ولی بازشناسی مفاهیم آن به گذشته های دورتر بر می گردد. به طوری که در1947 میلادی در شرکت جنرال الکتریک به کار گرفته شد. در 1963 میلادی شرکت تویوتا آن را به کار گرفت. تویوتا،
هزینه یابی هدف را به عنوان ابزاری برای برنامه ریزی هزینه تولید یک خودرو به مبلغ هزار دلار به کار گرفت. در واقع هزینه یابی هدف را شرکت تویوتا در طول دهه 1960 میلادی شرح و بسط داد. مجله بررسی های تجاری هاروارد از توشیروهیروموتو مقاله دیگری با عنوان زمینه های پنهان حسابداری مدیریت ژاپنی را به چاپ رساند که اولین مقاله انگلیسی زبان در زمینه مدیریت هزینه است. جالب است که نگاه او به این مفاهیم تحت عنوان هزینه یابی هدف بوده است. متأسفانه این عنوان که امروزه نیز مستعمل شده است کمی نامناسب است چرا که هزینه یابی هدف گسترده تر از یک سامانه هزینه یابی محض است و در واقع یک فرایند جامع کنترل و برنامه ریزی تولید است که شامل عناصر هزینه یابی نیز می شود. از زمان معرفی هزینه یابی هدف، استفاده از آن در سراسر ژاپن رایج شده است. بیش از 80 درصد شرکت های قطعه سازی ژاپنی استفاده از این فن را پیش از 1990 میلادی آغاز کردند. زمانی که هیچ شرکتی درصنایع مختلف از هزینه یابی هدف استفاده
نمی کرد همه شرکت های صنعت تجهیزات حمل و نقل ژاپن به ارزش آن پی برده بودند. تجربیات شرکت های امریکایی در مقایسه با شرکت های ژاپنی فرق دارد. شرکت های آمریکایی بیش از حد طرفدار استفاده از مدیریت سنتی هزینه هستند و در آنها سامانه های هزینه یابی هدف خیلی کند و درسطح محدود رشد کرده است. [32]
تعریف هزینه یابی بر مبنای هدف :هزینه یابی بر مبنای هدف عبارت است از یک فرآیند نظام مند جهت تعیین و تحقق یک هزینه کلی برای تولید یک محصول پیشنهادی با کارکردهای مشخص ، جهت دستیابی به سود مطلوب در یک قیمت فروش پیش بینی شده در آینده .
کارکردهای ذکر شده در تعریف بالا نیز از درک نیازهای مشتری و تمایل او به پرداخت برای هر کارکرد تعیین می شود .[14]
هزینه یابی هدف عبارت است از فرآیند مدیریت استراتژیک هزینه به منظور کاهش مجموع هزینه ها در مراحل طراحی و برنامه ریزی محصول . هزینه یابی هدف کاهش هزینه ها را با متمرکز کردن تلاشهای تمامی دوایر مربوط به یک شرکت ،مانند بازاریابی، مهندسی، تولید و حسابداری انجام می دهد. این فرآیند کاهش هزینه، در مراحل قبل از تولید انجام می شود [15]
.هزینه یابی هدف یک ابزار راهبردی قوی است که سازمان ها را هم زمان قادر به یافتن سه بعد کیفیت، هزینه و زمان می کند و هزینه ها را قبل از وقوع کنترل می کند . هم چنین هزینه یابی هدف ، فرهنگی را مقرر
می کند که به مشتری ارزش می دهد ، کارکردهای هم عرضی را هماهنگ می سازد و اطلاعات را شفاف
می کند و بالاخره این که ، همه فعالیت های هزینه یابی هدف را نیازهای مشتریان هدایت می کند[32].
اهداف هزینه یابی بر مبنای هدف هزینه یابی هدف کاهش هزینه ها را در مرحله قبل از تولید و با متمرکز کردن تلاش تمامی دوایر مربوط به یک شرکت و ایجاد انگیزه در تمام کارکنان شرکت برای رسیدن به هدف سود در فرآیند توسعه محصولات جدید را به عنوان هدفهای اصلی دنبال می کند. حسابداری صنعتی و مدیریت هزینه با بکارگیری هزینه یابی هدف که مستلزم: (1) تصمیم گیری در خصوص اینکه چه محصولی در نظر است فروخته شود. (2) تعیین قیمت فروش که رقابت موجود اجازه می دهد. (3) مدیریت هزینه ها به منظور تحصیل سود مورد انتظار است، با دایره فروش و بازاریابی و دایره مهندسی، همکاری نزدیک دارند [28]
.هزینه یابی هدف یک مهندسی معکوس است که در ابتدای مراحل طراحی محصول ، نتایج احتمالی را با تحقیقات بازار پیش بینی کرده و سعی دارد محصولی با بهای تمام شده مشخص که هم تأمین کننده سود مورد نظر مدیریت و هم تأمین کننده نیازهای مشتری ( از لحاظ قیمت، کیفیت و کارکرد ) باشد ارائه کند [34].
به طور کلی سامانه هزینه یابی بر مبنای هدف، دو هدف زیر را دنبال می کند:
1- کاهش هزینه های محصولات جدید ، به طوری که این محصولات اهداف سود را در کنار رسیدن به اهداف کیفیت، تحویل به موقع و قیمت مورد نظر بازار، تضمین کنند.
2- ایجاد انگیزه در تمام کارکنان شرکت برای رسیدن به هدف سود در فرآیند توسعه محصولات جدید، با تبدیل سیستم هزینه یابی هدف فعالیتی ، سراسر مشارکتی در مدیریت سود .[32]
مزایای هزینه یابی بر مبنای هدف حسابداری مدیریت برای هزینه یابی بر مبنای هدف مزایایی بر شمرده است که با اجرای صحیح این هزینه یابی به سوی آنها هدایت خواهیم شد. در واقع می توان بیان کرد که این روش ابتدا به شناسایی نیاز بازار و مشتری می پردازد و فعالیت های واحد تجاری را با این نیازها تطبیق می دهد و از این رهگذر رضایت مشتری از محصولات یا خدمات افزایش پیدا می کند و به کارآیی و بهره وری از منابع و افزایش سودآوری در بلند مدت دست پیدا خواهیم کرد.
در اثر اجرا و حفظ یک سامانه هزینه یابی بر مبنای هدف مؤثر علاوه بر موارد بیان شده به مزایای لیست شده در ذیل دست پیدا خواهیم کرد :
· جهت دهی سازمان به سوی بازار
· برقراری ارتباطی استراتژیک بین
R&D و نیازهای مشتریان
· به کارگیری، تسهیل و پشتیبانی از مدیریت هزینه در فازهای اولیه طراحی یک محصول
· کمک به سازمان در دستیابی به اهداف مالی شان، و در نتیجه راضی نگه داشتن مشتریان، کارکنان و سهامداران آن [14]
هزینه یابی هدف در مقایسه با روش های سنتی هزینه یابی زمانی که به معرفی شیوه نوینی از ابزارهای مدیریت می پردازیم ابتدا باید به تفاوت های این شیوه نوین در مقابل با شیوه سنتی بپردازیم تا کارکردها و مزایای آن مورد توجه قرار گیرد و در نتیجه شیوه پیشنهادی و نوین مورد پذیرش قرار گیرد. یکی از موارد تفاوت می تواند عدم توجه هزینه یابی سنتی به قدرت و رضایت مشتری و بازار باشد.
در هزینه یابی سنتی ابتدا محصول طراحی می شود و بهای تمام شده کالای ساخته شده حساب می شود و سپس بر اساس این بهای تمام شده درصدی سود به بهای تمام شده اضافه می شود و با این اوصاف بهای فروش محاسبه می شود اما در هزینه یابی هدف ابتدا به بازار و مشتری نگاه می شود و با توجه به قدرت و رضایت مشتری، بهای فروش تعیین می شود و در واقع برای تعیین بهای فروش روی بازار و مشتری متمرکز می شویم. در مرحله بعد سود مد نظر مدیریت را از بهای فروش کسر می کنیم تا به بهای تمام شده محصول برسیم و سپس با توجه به این بها به طراحی محصول با کیفیت مورد درخواست مشتری می پردازیم و به این ترتیب جلوی بسیاری از هزینه های اضافی گرفته می شود و این گونه به صرفه جویی در هزینه ها و اصلاح الگوی مصف خواهیم رسید.
تمام توضیحات ذکر شده در بالا را به طور خلاصه می توانیم در شکل 1 مشاهده کنیم :
شکل 1 – مقایسه هزینه یابی هدف با هزینه یابی سنتی
اکنون قصد داریم وارد جزئیات این تفاوتها بشویم و به طور دقیق تر به این مورد بپردازیم :
با توجه به شکل 1 می بینیم که در هزینه یابی سنتی بر اساس هزینه های تولیدی که در مرحله طراحی ایجاد شدند بهای تمام شده محصول تعیین شد و اگر بخواهیم کاهش در هزینه ها داشته باشیم، این امر بعد از تحقق یافتن بهای تمام شده امکان پذیر است ولی در هزینه یابی هدف، قیمت بازار رقابتی مبنای محاسبه بهای تمام شده محصول است و پس از تعیین بهای تمام شده به طراحی و ساخت محصول می پردازیم.
تفاوت بعدی می تواند رضایت مشتری از کیفیت محصول باشد که در هزینه یابی سنتی، خواست مشتری در طراحی محصول دخالتی نداشته اما در هزینه یابی هدف مشتری تأثیر گذار روی طراحی محصول با کارکردهای مشخص می باشد.
پس از طراحی محصول و تجزیه و تولید آن، هزینه های محصول برآورد، ارزیابی و تأمین مالی شده، در نهایت نسبت به خرید اقلام مورد نیاز و تولید محصول اقدام می شود [33].
شکل 2 به صورت جزئی تر به مقایسه دو رویکرد سنتی مدیریت هزینه و هزینه یابی هدفمند پرداخته است :
شکل 2 – مقایسه دو رویکرد سنتی مدیریت هزینه و هزینه یابی هدفمند [15]
بهای تمام شده + درصدی سود [/r][/t] هزینه یابی هدف قیمت بازار به عنوان بخشی از برنامه ریزی بهای تمام شده در نظر گرفته نمی شود . [/t] قیمت بازار رقابتی در برنامه ریزی بهای تمام شده در نظر گرفته می شود . هزینه ها ، قیمت را مشخص می کند .[/t] قیمت ، هزینه ها را تعیین می کند . به منظور کاهش هزینه ها ، به ضایعات و عدم کارایی توجه می شود .[/t] طراحی ، عامل با اهمیتی در کاهش هزینه هاست . مشتری در کاهش هزینه دخالتی ندارد .[/t] داده های مشتریان به عنوان راهنمایی برای کاهش هزینه هاست. مانده حسابهای هزینه خود بیانگر تغییرات و کاهش هزینه هاست.[/t] گروه هایی با وظایف متقابل ، مدیریت هزینه ها را به عهده دارند. تأمین کنندگان قطعات بعد از طراحی محصول درگیر می شوند .[/t] تأمین کنندگان قطعات زودتر از اتمام طراحی درگیر می شوند . حداقل قیمت اولیه توسط مشتری پرداخت می شود .[/t] انتقال هزینه مالکیت به مشتریان را به حداقل می رساند . در برنامه ریزی بهای تمام شده از زنجیره ارزش استفاده نمی شود و یا کمتر استفاده می شود .[/t] در برنامه ریزی بهای تمام شده از زنجیره ارزش استفاده می شود . فرآیند اساسی هزینه یابی بر مبنای هدف :
شکل 3 چهار قدم پایه هزینه یابی بر مبنای هدف را نشان می دهد. این فرآیند با تعریف محصول شروع شده، و با قدم های تعیین هزینه هدف، پیدا کردن راه هایی برای رسیدن به هدف و سپس حفظ هزینه رقابتی در طول چرخه عمر محصول و در رقابت با محصولات رقیب در یک بازار رقابتی ادامه می یابد.
فرآیند هزینه یابی بر مبنای هدف در اولین قدم های تحقق محصول، جایی که ایده تولید محصول مطرح
می شود، آغاز می گردد. این ایده می تواند ناشی از ورودی مستقیم از بازار ( درک نیازها و خواسته های مشتریان )، از افرادی با درک بالا از بازار (فرآیند بازاریابی)، از ایده ای در مورد راه های جدید برای برآورده کردن یک نیاز (فرآیند تحقیق و توسعه) و یا درکی از اینکه یک نیاز ارضا نشده در بازار وجود دارد، باشد. البته هزینه یابی بر مبنای هدف می تواند در موارد دیگر نیز اعمال شود، مثلاً وقتی که قرار است یک محصول کنونی مورد بازنگری اساسی و یا باز طراحی قرار گیرد. در هر صورت در همه موارد، قدم تعریف محصول به شدت وابسته به بازار می باشد.
حفظ هزینه رقابتی رسیدن به هدف تعریف محصول شکل 3 – فرآیند اساسی هزینه یابی بر مبنای هدف[14]
در تعیین هزینه های هدف شروع کردن با قیمت بسیار مهم است. شما باید بدانید که مشتریان تمایل به پرداخت پول برای محصول و قابلیت های متعدد آن دارند . این مطلب اغلب به معنی درک هزینه کلی مالکیت مشتری است. این مطلب همچنین به معنی شناخت قیمت رقبا و ساختار هزینه آن ها می باشد. فقط بعد از تعیین قیمت – و حاشیه سود مورد نیاز برای سلامت کسب و کار – است که می توان هزینه هدف را تعیین کرد. لازم به ذکر است که در معادله زیر هزینه متغیر وابسته، و قیمت و حاشیه هدف متغیر مستقل می باشند :
هزینه هدف = قیمت هدف – حاشیه هدف
دستیابی به هدف به معنای پیدا کردن راههایی برای طراحی و تولید محصول در ضمن برآوردن هزینه هدف می باشد. این قدم معمولاً به فکر کردن با ذهن باز ، استفاده از جلسات طوفان ذهنی ، استفاده از ایده ها و افکار کلیه افراد حاضر در زنجیره محصول و بالاتر از همه وجود یک نظم و ترتیب استوار و جامع برای پرسش گری در مورد کلیه فرضیات صورت گرفته در مورد همه عناصر هزینه محصول نیازمند است. استفاده از فرآیند هزینه یابی بر مبنای هدف بایستی در مراحل ابتدایی چرخه طراحی محصول آغاز شده و در جریان آن باید
" هزینه " را به عنوان یک پارامتر طراحی و با اهمیتی یکسان با سایر قابلیت ها و مشخصه های محصول قلمداد کرد.
پس از طرح ایده های کاهش و حذف هزینه ها ، لازم است تا ابتدا یکایک آن ها را به منظور سنجش میزان امکان پذیری و اثربخشی شان مورد ارزیابی قرار داد ، و سپس در فاز طراحی تفصیلی و در طول تولید به عمل آورد . یکی از جنبه های مثبت این قدم پرهیز از پدیده "feature creep" است که اغلب در طول طراحی یک محصول اتفاق می افتد . اگر سازمان تشخیص دهد که یک قابلیت جدید بایستی در طول فرآیند توسعه محصول به آن اضافه گردد ، لازم است تا منافع و هزینه های آن به دقت مورد بررسی قرار گیرد. گنجاندن چنین قابلیتی گاهی نیازمند اعمال موازنه هایی می باشد که در بعضی اوقات بهتر است تا زمان عرضه بعدی محصول به تعویق افتد.
در نهایت پس از معرفی محصول با هزینه هدف به بازار مصرف ، رقابت ادامه پیدا کرده و قیمت محصول
رو به کاهش می گذارد. بنابراین بهبود مستمر محصول ضرورت پیدا می کند، در اینجاست که روش های سنتی کاهش هزینه کاربرد خود را پیدا می کنند. البته باید توجه داشت که از آنجا که این روش ها پس از اتخاذ تصمیمات مؤثر بر هزینه ها به کار گرفته می شوند ، اثر نسبتاً کمی بر کاهش هزینه ها خواهند داشت.
فرآیند هزینه یابی بر مبنای هدف ، همان طور که در شکل 3 با پیکان های بازگشتی نشان داده شده ، یک فرآیند مستمر و پویا بوده و در هر مرحله از آن لازم است تا نتایج بطور دائمی بررسی شوند و در صورت لزوم فرضیات و بازخوردهای صورت گرفته در مراحل قبل مورد بازبینی قرار گیرند. به عنوان مثال، در قدم حفظ هزینه رقابتی لازم است تا به علائم ارسال شده از سوی بازار توجه کافی مبذول داشته و تغییرات به وجود آمده در آن را به طور دائم مورد بررسی قرار دهیم ، مثلاً بازار ممکن است که به یک قابلیت جدید و یا کاهش قیمت نیاز داشته باشد که در نتیجه بر قدم های "تعریف محصول" و "تعیین هدف" تأثیر گذار خواهد بود.
شکل 4 چهار قدم اصلی فرآیند هزینه یابی بر مبنای هدف را دوباره نشان می دهد ، البته با این تفاوت که برای هر قدم سؤال عمده و اساسی آن قدم که باید پرسیده شود نیز ذکر شده است .[14]
شکل 4 – سؤالات اساسی هر قدم از هزینه یابی بر مبنای هدف[14]
چه چیزی می فروشیم؟به چه کسی ؟خریدارن برای چه کاری محصول ما را می خواهند ؟ مشتریان برای چه چیزی پول می پردازند؟هزینه آن چقدر است؟ چطور می توانیم به اهداف خود برسیم ؟ چطور می توانیم پیشرو بمانیم؟ (محصولات بازار محور!) (قیمت های بازار محور، سپس هزینه هدف!) ساختن هزینه های هدف یک طراحی
یافتن راه هایی برای کاهش هزینه ها
راه های زیادی برای کاهش هزینه ها و رسیدن به هزینه هدف وجود دارد . اولین قدم پیدا کردن راه های سطح بالا برای کاهش هزینه ها در سطح معماری است. قدم بعدی بررسی محتاطانه زیر سیستمهاست، این زیر سیستم ها و یا سایر بخش ها و اجزا ممکن است نیاز به بازطراحی داشته باشند، تأمین کنندگان ممکن است با مذاکره راضی به کاهش قیمت های خود بشوند، همچنین ممکن است که پیشنهاداتی از طرف آن ها برای عوض کردن بعضی اجزا با آیتم های ارزان تر و ... داده شود. لیست کوتاه سؤالات زیر می توانند به شما در بررسی یک عنصر از سیستم کمک کنند:
· آیا عملکرد این عنصر فراتر از نیاز مشتری است؟
· اگر به جای مشتری بودید ، آیا می توانستید این عنصر را نادیده بگیرید؟
· اگر این عنصر وجود نداشت ، چه اثراتی متحمل بود؟
· آیا می توان جای بعضی از مراحل ساخت محصول را با هم عوض کرد؟
· آیا می توان بعضی از کارکردها را با هم ترکیب کرد؟
· آیا پایایی سیستم بیش از حد نیاز است؟
· آیا راه ساده تری جهت تحقق این نیاز یا بیشتر الزامات وجود ندارد؟
· آیا از قطعه یا فرآیند استاندارد یک کارخانه دیگر نمی توان استفاده کرد؟
· آیا این راه تنها راه برای انجام این کار است ؟ آیا این راه بهترین راه است؟
· آیا سایرین این محصول را با قیمت کمتر و در زمان کمتر تولید می کنند؟
· آیا یک محصول مشابه که بتواند همه یا اکثر الزامات را تأمین کند ، در بازار وجود دارد [14] ؟
مشکلات به کارگیری هزینه یابی هدف در کشور ایران
با وجود مزایای بسیار مهم هزینه یابی هدف ، « این سیستم در ایران کاربرد بسیار کمی دارد. موانع به کارگیری سیستم هزینه یابی هدف در ایران پنج عامل است: عدم امکان تعیین قیمت های رقابتی، رایج نبودن مشتری مداری، فقدان کارگروهی، عدم بهره گیری از هزینه یابی بر مبنای فعالیت و عدم استفاده از مهندسی ارزش.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت رویکرد نوینی است که از طریق ردیابی عوامل هزینه به فعالیت های مرتبط با تولید و عرضه ی محصولات، تلاش می کند تا با انعکاس واقعی این هزینه ها، ارتباط آن ها را با جریان تولید مطالعه نماید و مهندسی ارزش مجموعه ای از چند روش فنی به منظور بازنگری و تحلیل اجرای کار و استفاده از خلاقیت ها و روش های تحلیل سیستم برای بهینه سازی طرح است.
به طور کلی تا زمانی که کشور از بازار انحصاری برخوردار باشد، شرکتها هیچ گونه تمایلی به استفاده از
هزینه یابی هدف نخواهند داشت و فقط در شرایط رقابتی است که شرکتها جهت این که بتوانند به بقای خود ادامه دهند، این سیستم را مورد استفاده قرار خواهند داد ... اما ، متأسفانه بسترهای لازم برای اتخاذ این سیستم در ایران، وجود ندارد. با توجه به وضعیت اقتصادی ایران و عدم ثبات و قابلیت پیش بینی شرایط اقتصادی داخل کشور، نمی توان برای محصول جدیدی که در اندیشه تولید آن در آینده ای نزدیک هستیم، برنامه ریزی کنیم. [22]
نتیجه گیری و پیشنهادات:
در شرایط رقابتی حاکم بر دنیای تجارت ، شرکت ها ملزم به مدیریت اجزاء بقاء محصول (قیمت/بهای تمام شده، کیفیت و کارکرد) هستند. با توجه به جهانی شدن بازارها که در حال حاضر شاهد آن هستیم و مسئله پیوستن به بازار تجارت جهانی، ما ناگزیر به فضای رقابتی قدم می گذاریم و برای بقاء در چنین فضایی باید به سوی مدیریت استراتژیک هزینه ها و ترفندهای آن مانند هزینه های هدف گام برداریم زیرا این سیستم های نوین حسابداری مدیریت راهکارهایی را ارائه می دهند که با بکارگیری آن نه تنها سازمان ها در عرصه رقابت باقی می مانند بلکه حضوری قوی و مقتدرانه دارند اما مسئله اصلی محدود بودن بازارهای رقابتی و تجارت جهانی برای کشور ایران می باشد.
به طور کلی می توان این گونه نتیجه گیری نمود، تا زمانی که کشور از بازار انحصاری برخوردار باشد، شرکت ها هیچ گونه تمایلی به استفاده از هزینه یابی هدف نخواهند داشت و فقط در شرایط رقابتی است که شرکت ها جهت این که بتوانند به بقاء خود ادامه دهند، این سیستم را مورد استفاده قرار خواهند داد.
پیشنهاد می شود دولت سیاست هایی که منجر به گشایش مرزها برای واردات محصولات می شود را اتخاذ نماید تا شرایط رقابت در کشور مهیا شود و تولید کنندگان داخلی هر صنعت برای تولید هر چه بهتر محصولات و صرفه جویی در هزینه ها و اصلاح الگوی مصرف، از هزینه یابی بر مبنای هدف استفاده نمایند. با بکارگیری این سیستم نگاه ها به سوی بازار و مشتریان متمرکز می شود و در پی دستیابی رضایت مشتری، به تولید محصولاتی باکیفیت و باصرفه و مورد درخواست مشتری می رسیم.
یکی از عوامل موفقیت شرکتهای ژاپنی جایگزینی کارگروهی به جای کار فردی می باشد و نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت هزینه یابی هدفمند نیز حاکی از این می باشد که شرکتها بایستی به چند مهارتی ساختن نیروی انسانی خود اقدام نموده و کارگروهی را جایگزین کار سنتی و فردی کنند و قدرت و اختیار لازم را نیز به اعضای گروه تشکیل شده جهت تصمیم گیری های مقتضی واگذار نمایند.
گاهی اوقات مشاهده می شود که خود مدیران نیز اطلاعات به روز از سیستم های نوین از جمله سیستم
هزینه یابی بر مبنای هدف ندارند و متأسفانه از راهکارهای سنتی و تکراری که آن ها را در کوتاه مدت در جایی که قرار دارند نگه داشته و در بلند مدت آنها را به ورطه ورشکستگی می رساند ، استفاده می کنند. پیشنهاد
می شود برای سطوح مختلف مدیریت شرکتها در فواصل زمانی معین دوره های آموزش ضمن خدمت و سمینارهایی گذاشته شود تا با تکنیک های نوین مدیریت از جمله مدیریت هزینه آشنا شوند.
کمی پیش تر در موانع به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای هدف در ایران ، عدم بهره گیری از هزینه یابی بر مبنای فعالیت و عدم استفاده از مهندسی ارزش را نام بردیم. پیشنهاد می شود با بکارگیری این دو عامل، موانع را از پیش پای سازمان برداشته و به سوی موفقیت گام برداریم. |
|
|
|
|
|
|
|
|
